เครื่องราชอิสริยาภรณ์และตราประจำหน่วยงานอันเกี่ยวเนื่องกับพระเป็นเจ้าของฮินดู

[อินทุศีตาลา]

นึกขึ้นได้ว่า มีเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลหนึ่ง ปรากฎรูปพระผู้เป็นเจ้าอยู่ด้วย

เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์ รามาธิบดี The honourable order of Rama

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสถาปนาขึ้นในปี พ.ศ. 2461 เพื่อพระราชทานเป็นบำเหน็จในราชการทหาร แบ่งเป็น 6 ชั้น
ตามลำดับคือ

เหรียญรามมาลา
เหรียญรามมาลาเข็มกล้ากลางสมร
อัศวิน
โยธิน
มหาโยธิน
เสนางคบดี  เป็นอันดับสูงที่สุด

ช่วงเปลี่ยนแปลงการปกครองมีการงดพระราชทานไปช่วงหนึ่ง จนมีการพระราชทานอีกครั้งเมื่อปี พ.ศ. 2503 โดยมีประเพณีว่าผู้ได้รับพระราชทานทั้งเก่าและใหม่ ต้องร่วมในพระราชพิธีดื่มน้ำพระพิพัฒน์สัตยาด้วยค่ะ

เครื่องราชฯ ตระกูลนี้มีตราเป็นรูปพระปรศูรามาวตารปราบพระยาการตวิรยะ ดิฉันเดาว่าสมเด็จฯกรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ทรงออกแบบตามพระราชดำริของพระผู้ทรงสถาปนา

ทรงเลือกปรศุรามาวตารเพราะเป็นอวตารปางที่ 6 ตรงกับลำดับรัชกาลของพระองค์ และทรงเห็นว่านารยณ์อวตารลำดับนี้ทรงเก่งกาจแบบทหารหาญ

จึงอยากชวนทุกท่านมาช่วยกันนึกว่า นอกจากรูปครุฑแล้ว มีเครื่องหมายอะไรในศาสนาพรามหณ์อีกบ้างคะ ที่ปรากฎในสยามประเทศ

[อินทุศีตาลา]

เครื่องราชอิสริยาภรณือันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นอัศวิน

[อินทุศีตาลา]

เราไม่ค่อยได้เห็นเครื่องราชฯตระกูลนี้เท่าไรค่ะ นอกจากในงานเต็มยศของทหาร ที่เห็นประจำทุกปีคืองานสวนสยามถวายสัตย์ปฏิญาณของทหารมหาดเล็กราชวัลลภ 2 ธันวาคมของทุกปี

[โหราน้อย]

ชื่นชมท่านเจ้าของกระทู้ ช่างคิดมากๆครับผม

[อินทุศีตาลา]

สวัสดีคุณโหราน้อยค่ะ ดิฉันว่าน่าสนุกนะคะ บ้านเราเต็มไปด้วยเครื่องหมายอันเป็ฯมงคลมากมาย ที่ถูกผูกขึ้นด้วยความหมายอันลึกซึ้ง น่าเสียดายที่ความหมายและเรื่องราวเหล่านั้นมีคนสนใจน้อยลงทุกที

ในทางภาษาศาสตร์ พระนามของเหล่าเทพก็ถูกนำมาผูกเป็นราชทินนาม อิศริยยศ บรรดาศักดิ์ มากมาย

ถ้าได้รวบรวมและทำความเข้าใจ

ดิฉันคิดไปเองว่าน่าจะเป็นเรื่องประเทืองปัญญา น่าสนุกดีนะคะ

แต่อาจจะสนุกอยู่คนเดียว
55555555

[โหราน้อย]

ส่วนใหญ่ก็จะเป็นกรมกองต่างๆของทางราชการเนาะ  ที่มักจะนำรูปพระเป็นเจ้าองค์ต่างๆมาปรากฎเป็นสัญลักษณ์  เช่น กรมอุตุนิยมวิทยา  กรมที่ดิน  กรมชลประทาน ฯลฯ

[อักษรชนนี]

จริงๆแล้วนอกจากเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดีที่มีรูปพระปรศุรามปรากฏบนดวงตราแล้ว ยังมีเครื่องราชอิสริยาภรณ์อีกตระกูลหนึ่งที่มีปรากฏภาพพระเป็นเจ้าเช่นกันครับ นั่นก็คือเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นมงคลยิ่งราชสมิตราภรณ์ ซึ่งที่กลางดวงตราของเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลนี้จะปรากฏเป็นรูปพระนารายณ์ทรงครุฑ โดยในหนึ่งสำรับของเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลนี้ประกอบด้วย
[list=1]

• ดวงตราสำหรับสายห้อยสร้อย มีรูปจักรและตรีศูลขัดกัน ประดับเพชรอยู่ในวงกลมบนพื้นสีขาบ ขอบวงกลม เป็นเพชรสร่งเงินมีรัศมีทองแปดแฉก ด้านหลังมีอักษรพระปรมาภิไธยย่อ "ภ.ป.ร." อยู่ในวงกลมบนพื้นลงยาสีขาว ขอบวงกลมสีน้ำเงิน เบื้องบนด้านหน้ามีอุณาโลมและพระมหามงกุฎทองมีรัศมีทองห้อยกับสายสร้อยทองรูปดอกชัยพฤกษ์สลับกนกเกลียว ตรงที่ห้อยดวงตรามีอักษรพระปรมาภิไธยย่อ "ภ.ป.ร." ประดับเพชร อยู่ในรูปปทุมลงยาสีเหลือง ใช้สำหรับสวมคอ
  
• ดวงตราสำหรับห้อยสายสะพาย มีลักษณะเช่นเดียวกับดวงตราสำหรับห้อยสายสร้อย แต่มีขนาดเล็กกว่า รูปจักรและตรีศูลลงยาสีขาวด้านหลังไม่มีอักษรพระปรมาภิไธยย่อ ห้อยกับสายสะพายแพรแถบสีเหลืองขนาดกว้าง 10 เซนติเมตร มีริ้วสีขาวกว้าง 5 มิลลิเมตรใกล้ขอบทั้งสองข้าง ริมริ้วสีขาวทั้ง 2 ข้าง มีเส้นสีน้ำเงิน สะพายบ่าขวางเฉียงลงทางซ้าย
  
• ดารา มีรูปนารายณ์ทรงครุฑทองอยู่ในวงกลมบนพื้นลงยาสีขาบขอบวงกลมเป็นเพชนสร่งเงินมีรัศมีทองแปดแฉก ประดับที่อกเสื้อด้านซ้าย

โดยเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นมงคลยิ่งราชสมิตราภรณ์นี้ เป็นเครื่องราชอิสรายาภรณ์ที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานให้แก่ประมุขแห่งรัฐต่างประเทศเท่านั้น และถือว่ามีศักดิ์สูงที่สุดในบรรดาเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งหมดของไทยครับ

.

.

[อินทุศีตาลา]

อะไรเช่นนั้นน่ะค่ะ

ยกตัวอย่าง กรมประชาสัมพันธ์ ใช้รูปพระอันทร์บันลือสังข์ สวยมากค่ะ

[อินทุศีตาลา]

โอ คุณอักษรชนนีมาแล้ว สวัสดีและขอบพระคุณสำหรับข้อมูลค่ะ เครื่องราชฯมิตราภรณืนี้ เราก้ไม่ค่อยได้เห็นอีกเช่นกันนะคะ เพราะเป็นของที่ใช้เฉพาะพระมหากษัตริย์และพระราชทานประมุขของประเทศบางประเทศเท่านั้น

[อักษรชนนี]

ครับ ด้วยความที่เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นมงคลยิ่งราชสมิตราภรณ์เป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่พระราชทานเฉพาะประมุขต่างประเทศเท่านั้น จึงทำให้นานๆครั้งเราจะเห็นการประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลนี้ เฉพาะเวลาที่มีพระราชอาคันตุกะซึ่งเป็นประมุขของประเทศที่ได้รับพระราชทาน เสด็จหรือเดินทางมาเยือนประเทศไทยเท่านั้นครับ หรือไม่ก็พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จไปเยือนต่างประเทศ ทางประมุขของประเทศที่ได้รับพระราชทานก็จะประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้ตามธรรมเนียม (ซึ่งเป็นที่ทราบกันดีว่าพระองค์ท่านไม่ได้เสด็จเยือนต่างประเทศเป็นเวลาหลายสิบปีแล้ว)

โดยรายพระนามและนาม ประเทศ วันที่และโอกาสที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นมงคลยิ่งราชสมิตราภรณ์ มีดังนี้

-สมเด็จพระเจ้าซยิด ปุตรา อิบนิ อัล-มาร์ฮุม ซยิด ฮัสซัม จามา ลุลลีล ยังดี เปอร์ตวน อะกงแห่งมาเลเซีย - 20 มิถุนายน พ.ศ. 2505 - พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชเสด็จพระราชดำเนินเยือนสหพันธ์มลายาอย่างเป็นทางการ

-ดร. ไฮน์ริช ลุบเก ประธานาธิบดีแห่งเยอรมัน - 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2505 - เดินทางมาเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-พลเอกเน วิน ประธานสภาปฏิวัติแห่งพม่า - 14 ธันวาคม พ.ศ. 2505 - เดินทางมาเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-สมเด็จพระเจ้าปอลที่ 1 แห่งเฮล์ลีนส์ พระมหากษัตริย์แห่งกรีซ - 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2506 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-สมเด็จพระเจ้าศรีสว่างวัฒนา พระมหากษัตริย์แห่งลาว - 22 มีนาคม พ.ศ. 2506 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-สมเด็จพระราชินีนาถยูเลียนาแห่งเนเธอร์แลนด์ สมเด็จพระราชินีนาถแห่งเนเธอร์แลนด์ - 15 ตุลาคม พ.ศ. 2506 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-สมเด็จพระจักรพรรดิโชวะ สมเด็จพระจักรพรรดิแห่งญี่ปุ่น - 27 พฤษภาคม พ.ศ. 2506 - พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชเสด็จพระราชดำเนินเยือนประเทศญี่ปุ่นอย่างเป็นทางการ

-ฟรานซ์ โยนาส ประธานาธิบดีแห่งออสเตรีย - 17 มกราคม พ.ศ. 2510 -เดินทางมาเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-เฟอร์ดินันด์ อี มากอส ประธานาธิบดีแห่งฟิลิปปินส์ - 15 มกราคม พ.ศ. 2511 - เดินทางมาเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-สมเด็จพระราชธิบดีอัลมูตาวัคคิล อัลลาลาฮ์ สุลต่าน อิสกานดา อัล-ฮัจ อิบนิ อัล-มาฮุม สุลต่านอิสไมล์แห่งมาเลเซีย - 17 ธันวาคม พ.ศ. 2528 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-สมเด็จพระราชาธิบดีพิเรนดระ พีระ พีกรัม ชาห เดว สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งเนปาล - 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2529 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-พลเอก โมฮัมหมัด เซีย อุล ฮัก ประธานาธิบดีแห่งปากีสถาน - 28 ตุลาคม พ.ศ. 2530 - เดินทางมาเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-สมเด็จพระราชาธิบดีควน การ์โลสที่ 1 แห่งสเปน สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งสเปน - 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2530 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-สมเด็จพระราชาธิบดี อัชลัน ชาห์ สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งมาเลเซีย - 15 ธันวาคม พ.ศ. 2533 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-สมเด็จพระจักรพรรดิอะกิฮิโตะ สมเด็จพระจักรพรรดิแห่งญี่ปุ่น - 21 กันยายน พ.ศ. 2534 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

-สมเด็จพระราชาธิบดี สุลต่านซาลาฮุดดิน อับดุล อาซิซ ชาห์ สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งมาเลเซีย - 24 มีนาคม พ.ศ. 2543 - เสด็จฯเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการในฐานะพระราชอาคันตุกะส่วนพระองค์

-สมเด็จพระราชินีนาถมาร์เกรเธอที่ 2 แห่งเดนมาร์ก สมเด็จพระราชินีนาถแห่งเดนมาร์ก - 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการในฐานะพระราชอาคันตุกะส่วนพระองค์

-สมเด็จพระราชาธิบดีคาร์ลที่ 16 กุสตาฟแห่งสวีเดน สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งสวีเดน - 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2546 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการในฐานะพระราชอาคันตุกะส่วนพระองค์

-สมเด็จพระราชินีนาถเบียทริกซ์แห่งเนเธอร์แลนด์ สมเด็จพระราชินีนาถแห่งเนเธอร์แลนด์ - 26 ธันวาคม พ.ศ. 2546 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการในฐานะพระราชอาคันตุกะส่วนพระองค์

-สมเด็จพระราชาธิบดี สุลตาน มีซาน ไซนัล อาบิดีน สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งมาเลเซีย - 9 มีนาคม พ.ศ. 2552 - เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการในฐานะพระราชอาคันตุกะส่วนพระองค์

ที่มา : วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

[อักษรชนนี]

ทีนี้มาถึงตราหน่วยงานราชการต่างๆกันบ้าง ที่มีการนำภาพพระเป็นเจ้ารวมทั้งเทพต่างๆมาใช้เป็นตราประจำหน่วยงาน เช่น

พระคเณศ ปรากฏเป็นตราประจำหน่วยงานต่างๆ อาทิ กรมศิลปากร มหาวิทยาลัยศิลปากร สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ เป็นต้น

.

.

ตราประจำสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์

.

.

ตราประจำมหาวิทยาลัยศิลปากร

.

.

ตราประจำกรมศิลปากร

.

.

นอกจากนี้ในสมัยรัชกาลที่ ๖ ยังทรงนำพระคเณศมาใช้เป็นตราสัญลักษณ์ประจำวรรณคดีสโมสรที่พระองค์ทรงก่อตั้งขึ้นด้วย

.

.

ตราประจำวรรณคดีสโมสร

[อักษรชนนี]

พระพิรุณทรงนาค ปรากฏเป็นตราสัญลักษณ์ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

.

.

ตราประจำกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

.

.

ตราประจำมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

[อักษรชนนี]

พระรามทรงรถ ปรากฏเป็นตราประจำกระทรวงคมนาคม

.

.

ตราประจำกระทรวงคมนาคม

[อักษรชนนี]

พระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ ปรากฏเป็นตราประจำกรุงเทพมหานคร

.

.

ตราประจำกรุงเทพมหานคร

[อักษรชนนี]

พระนารายณ์กวนเกษียรสมุทร ปรากฏเป็นตราประจำกระทรวงอุตสาหกรรม

.

.

ตราประจำกระทรวงอุตสาหกรรม

[พิษประจิม]

คุรุสภา เป็นรุปพระพฤหัสบดี หรือ คุรุเทพ

[อินทุศีตาลา]

กรมราชทัณฑ์ เป็นรูปเทวดาทรงสิงห์
เข้าใจว่าเป็นพระยมนะคะ

แอ๊ รุปไม่ขึ้นอ่ะ

[อักษรชนนี]

ใช่ภาพนี้หรือเปล่าครับคุณสิรวีย์

[พิษประจิม]

กรมราชทัณฑ์ เป็นรูปเทวดาทรงสิงห์
เข้าใจว่าเป็นพระยมนะคะ

แอ๊ รุปไม่ขึ้นอ่ะ

พระยมขี่ควายหน่ะครับ

เทวดาถือขรรค์ทรงสิงห์ เดาไม่ออกจริงๆ
ศาลเจ้าพ่อหลักเมืองที่กรุงเทพ พระเสื้อเมือง ก็ถืออาวุธแบบนี้เหมือนกัน

ส่วนราชสีห์ หมายถึง พลเรือน กระทรวงมหาดไทย

[อินทุศีตาลา]

เย้ ขอบพระคุณคุณอักษรชนนีค่ะ  นอกจากความรู้เรื่องเทพจะน้อยแล้ว ความรู้เรื่องอัพโหลดยังน้อยตาม 55555555

พระยมอินเดียทรงกระบือใช่แล้วค่ะ แต่เดาว่าเมื่อถูกนำมาใช้เป็นตราหน่วยงานและเครื่องประดับเกียรติ จะมีรูปควายอยู่ด้วยเห็นจะไม่งาม

ดิฉันสันนิษฐานเองว่าตราพระยมทรงสิงห์ของกรมราชทัณฑ์คงจะนำมาจากตราประจำตัวของเจ้าพระยายมราช ซึ่งเป็นบรรดาศักดิ์สำหรับเสนาบดีกรมพระนครบาล ซึ่งด้านหนึ่งต้องทำหน้าที่ตัดสินคดีความด้วย การตัดสินคดีนี้จำเป็นอยู่เองที่ต้องมีความยุติธรรมเป็นที่ตั้ง พระยมนั้นทรงได้รับการยกย่องว่าทรงยุติธรรมเที่ยงตรง น้อยคนจะขัดขืนกฎที่ทรงวางไว้ และไม่ทรงโอนเอียงเข้าข้างใคร ดังนั้นจึงมีการตั้งตำแหน่ง เจ้าพระยายมราช ขึ้น ตามมลคลนามนั้น

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดฯให้สร้างดาราตราพระยมทรงสิงห์ขึ้นเพื่อพระราชทานเจ้าพระยายมราช (แก้ว สิงหเสนี)ทำด้วยทองคำเป็นรูปกลมกลีบบัว เป็นรูปพระยมทรงสิงห์อยู่ในวงกรอบเพชร 
สำหรับประดับยศ กลัดบนอกเสื้อ และปรากฎพระราชทานให้เสนาบดีตำแหน่งนี้อีกหลายคน จนพ้นสมัยบรรดาศักดิ์

ตราพระยมทรงสิงห์จึงกลายเป็นตราประจำกรมราชทัณฑ์ไป

ถ้าดิฉันจำไม่ผิด บนหน้าบันพระระเบียงรอบพระอุโบสถวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม มีตราพระยมทรงสิงห์ประจำกรมพระนครบาลอยู่ด้วย รวมกับตราประจำกรมกอง ประทรวงต่างๆในสมัยรัชกาลที่ 5 ค่ะ

สำหรับดาราดวงนี้ ปัจจุบันยังมีจัดแสดงอยู่ ณ ศาลาเครื่องราชอิสริยยศเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียบกษาปณ์ พระบรมมหาราชวัง

เกร็ดที่น่าสนใจเมือถึงตรงนี้ก็คือ พระยมทางอินเดียทรงกระบือ แต่เพื่อให้เหมาะสมไทยเราจึงสร้างให้ท่านทรงสิงห์ค่ะ

ดังนี้นี่เองดิฉันจึงเชิญชวนทุกท่านมาร่วมสนุกด้วยการนำเสนอและจำกัดความดวงตรา ชื่อตำแหน่งต่างๆที่ใช้กันอยู่ อันมีที่มาจากพระเป็นเจ้า เพราะเป็นเรื่องน่ารู้ น่าสนใจ ประเทืองปัญญาและเป็ฯเกร็ดอันสนุก แต่ ณ เวลานี้ผู้คนลืมเลือน กลายเป็นตราที่น้อยคนจะแปลความหมายออก หรือแปลความหมายผิด นั่นเอง

[อินทุศีตาลา]

อุ๊ยตาย ลืมโพสรูป



ดาราตราพระยมทรงสิงห์ ประจำตำแหน่งพระยายมราช เสนาบดีกรมพระนครบาล
จัดแสดง ณ ศาลาเครื่องราชอิสริยยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญกษาปณ์ พระบรมมหาราชวัง

ขอเชิญทุกท่านเข้าชมศาลาฯแห่งนี้นะคะ ตั้งอยู่ ณ พระคลังมหาสมบัติ บริเวณทางเข้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ก่อนถึงประตูพิมานไชยศรี
เต็มไปด้วยทรัพย์สินมีค่าของแผ่นดิน อาทิ เครื่องประกอบพระราชอิสริยยศเจ้านาย พระชฎากลับ พระแสงสำคัญ เครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร (ชุดเดิม) ข้าวของเครื่องใช้ในพระราชพิธีบรมราชภิเษกฯ
รับรองไม่ผิดหวัง และได้รับความรู้มากมาย

ปล. ไปพร้อมกันเยอะๆขอมัคคุเทศน์ได้ด้วยนะคะ

[กาลิทัส]

ชอบกระทู้นี้จริงๆ ครับ แฮ่ๆๆๆๆๆ

ได้ความรู้ดี แม้ผมเองยังไม่เคยใส่ใจเกี่ยวกับสัญลักษณ์ต่างๆ เหล่านี้เท่าไหร่เลยครับ

[อักษรชนนี]

ผมชอบไปที่นี่เหมือนกันครับ ค่าเข้าก็ถูกแสนถูกเมื่อเทียบกับความรู้และความตระการตาในสิ่งที่ได้เห็น 

ขอเป็นอีกเสียงที่ช่วยสนับสนุนว่าเพื่อนๆพี่ๆต้องลองเข้าไปชมดูครับ

[กษิติ]

ขอบคุณครับกับความรู้ที่แบ่งปันให้

[อินทุศีตาลา]

อันดับต่อไปคือ กรมสัสดีค่ะ

ใช้ตราพระสรัสวดีเป็นเครื่องหมาย

กรมพระสุรัสวดี " หรือ " กรมสุรัสวดี " จัดตั้งขึ้นรัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่๒ พ.ศ.๒๐๓๔-๒๐๓๕ กรมพระสุรัสวดีมีหน้าที่ จัดส่งเจ้าหน้าที่สัสดีไปประจำ ณ หัวเมืองต่าง ๆ เพื่อจ่ายเลข (สักตัวเลขที่ท้องแขนชายไทย) ขึ้นทะเบียบคนเป็น "ไพร่" ดังนั้น "กรมสุรัสวดี" จึงเป็นกรมใหญ่ ซึ่งมีฐานะคล้ายกระทรวง ควบคุมบัญชีไพร่พลทั่วประเทศ มีผู้บังคับบัญชากรมคือ " พระสุรัสวดี " ขึ้นตรงต่อพระมหากษัตริย์ กำกับเจ้าขุนมูลนายทุกกรมกอง ทั้งฝ่ายกลาโหมและฝ่ายมหาดไทย ให้ต้องส่งบัญชียอดจำนวน " ไพร่ " ในสังกัดพร้อมเลขทะเบียน ประจำตัวไพร่ให้ " กรมสุรัสวดี " ควบคุมในฐานะเป็นผู้รับผิดชอบเกณฑ์ไพร่พลเพื่อจัดกองทัพ เมื่อต้องการกำลังพลเข้าทำศึกสงคราม[/COLOR][/FONT]

ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ ๕) ได้ปรับปรุงกิจการทหารเป็นแบบอย่างยุโรป ได้จัดตั้งกระทรวงกลาโหม และกระทรวง มหาดไทยขึ้น พร้อมได้ยกกรมสุรัสวดี ไปขึ้นกับกระทรวงกลาโหม เมื่อ พ.ศ.๒๔๓๙ และต่อมา พ.ศ.๒๔๔๑ ได้เปลี่ยนชื่อจาก "กรมสุรัสวดี"  เป็นกรมสัสดี[/FONT](จาก[sassadee.ruksadindan.com]




พระสุรัสวดี เป็นรูปเทวดานั่งบนฐานสูง มีผ้าทิพย์ห้อยหน้า พระหัตถ์ซ้ายถือพระขรรค์ พระหัตถ์ขวาถือสารบัญชีไพร่พล มีพระนามว่า "พระสุรัสวดี" ปัจจุบันรูปประติมากรรมของ " พระสุรัสวดี " แกะสลักจากไม้ไม้โดยช่างหลวงสมัยกรุงธนบุรี ยังคงเก็บรักษาไว้ที่พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร

]ความน่าสนใจก็คือ พระสรัสวดีตามคตินี้ ไม่ใช่เทวีนะคะ เป็นเรื่องที่น่าสนใจมากอีกเรื่องหนึ่ง

[อินทุศีตาลา]

ส่วนพระสรัสวดีของคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นพระเทวีซึ่งเรารู้จักพระองค์กันดี และคณะอักษรฯก็ให้ความสำคัญกับพระองค์ท่านในฐานะ วาจเทวี ในพระเวทค่อนข้างมากค่ะ

หารูปไม่เจออ่ะ ใครมีบ้างไหมคะ

[อักษรชนนี]

ส่วนพระสรัสวดีของคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นพระเทวีซึ่งเรารู้จักพระองค์กันดี และคณะอักษรฯก็ให้ความสำคัญกับพระองค์ท่านในฐานะ วาจเทวี ในพระเวทค่อนข้างมากค่ะ

หารูปไม่เจออ่ะ ใครมีบ้างไหมคะ

มีแต่ภาพตราสมาคมนิสิตเก่า คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ ที่ใช้ภาพพระสรัสวดีเป็นสัญลักษณ์เหมือนกันน่ะครับ (น่าจะพอใช้ได้เนอะ ^_^)

.

ภาพพระสรัสวดีที่ปรากฏกลางตราสมาคมฯ

.

[อินทุศีตาลา]

ขอบพระคุณคุณอักษรชนนีนะคะ (ดูเหมือนจะมีแค่เราในกระทู้นี้จริงๆ กลายเป็นจดหมายวิชาการโต้ตอบกันไปซะงั้น แต่ดิฉันก็ชอบมากค่ะ)

รูปพระสรัสวดีของอักษรฯนี่งามตรึงใจจริงๆ

[พิษประจิม]

คำว่า สุรัสวสดี เพี้ยนมาเป็น สัสดี

ทหารที่ทำงานสัสดี อยู่เหล่าทหารสารบรรณ โลโก้เหล่าเป็นรูปหนังสือ กระบี่และขนนกไขว้กัน

[อินทุศีตาลา]

เท่าที่ทราบ กองการสัสดี หน่วยบัญชาการรักษาดินแดน ยังใช้พระพระสุรัสวดีอยู่นะคะ



http://www.sadsadee.com/index1.htm

[พิษประจิม]

ผมหมายถึงโลโก้ของทหารสารบรรณ ทำเปนรูปหนังสือและมีกระบี่ขนนกไขว้กัน

ส่วนโลโก้ของกรมสัสดี เป็นรูปตามนั้นคับ

[อินทุศีตาลา]

อ้อ เข้าใจแล้วค่ะ

ขอบพระคุณคุณตรีศังกุที่ให้ความกระจ่างค่ะ

[อินทุศีตาลา]

ส่วนอันนี้ ตราพระอุเทนทราธิราชนั่งแท่นดีดพิณ
ปัจจุบันเป็นตราของกรมสรรพากรค่ะ




ดิฉันเดาเอาว่าคงเป็นเทวดาที่เราผูกพระนามขึ้นเอง
หรือท่านผู้รู้ท่านใดมีข้อมูลอื่นไหมคะ
มีเทพอินเดียที่พระนามใกล้เคียงกันนี้บ้างไหม

[อินทุศีตาลา]

ตราพระรามทรงรถของกระทรวงคมนาคมค่ะ



แต่เดิม ตราพระรามทรงรถ เป็นตราใหญ่ของ กระทรวงโยธาธิการ ซึ่งเดิมใช้ตราอินทรทรงช้าง แต่มีขนาดโตไป จึงโปรดให้เปลี่ยนเป็น ตราพระรามทรงรถ ให้เข้ากับเรื่องตรวจถนนหรือสร้างเมือง ครั้นเลิกกระทรวงโยธาธิการ มารวมกันกับราชการส่วนอื่น ตั้งกระทรวงพาณิชย์ และคมนาคม ขึ้น ในรัชกาลที่ 7เมื่อ พ.ศ.2468 ตราดวงนี้จึงตกมาเป็นตราตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงพาณิชย์และคมนาคม ครั้นเมื่อปรับปรุง กระทรวงนี้ขึ้นใหม่ เปลี่ยนชื่อเป็น กระทรวงเศรษฐการ ตราพระรามทรงรถยังใช้เป็นตราตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐการ ภายหลัง เมื่อ พ.ศ. 2484 ยุบกระทรวง
เศรษฐการ แยกเป็นกระทรวงการเศรษฐกิจ และกระทรวงคมนาคม ตราพระรามทรงรถ จึงตกมาเป็นตราของกระทรวงคมนาคม จนบัดนี้ ตามประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี วันที่ 3 ตุลาคม 2484

[เทวาเหนือเกล้า]

ขอบคุณน้องสิรวีย์และท่านอักษรชนนีค่ะ ที่ได้นำความรู้ดี ๆ มาแบ่งปันกัน ชื่นชมนะคะสำหรับกระทู้นี้ น่าสนใจน่าศึกษาดีค่ะ

[Puducherry_2009]

      ได้ความรู้ดีค่ะ ขอบคุณที่แบ่งปันนัะค้ะ

[Puducherry_2009]

      ได้ความรู้ดีค่ะ ขอบคุณที่แบ่งปันนัะค้ะ

[คุณ บาส]

 

[อินทุศีตาลา]

โรงเรียนเฉลิมขวัญสตรี จังหวัดพิษณุโลกใช้ตราพระลักษมีสี่กรใช่ไหมคะคุณบาส
โรงเรียนนี้ใช้อักษรย่อ ฉ.ส.
สมัยดิฉันเรียนอยู่มัธยม อยากย้ายไปเรียนที่นี่มาก เพราะอักษรย่อ ฟังคล้าย   ฉันสวย

[อินทุศีตาลา]

โรงเรียนคู่ขวัญกับโรงเรียนเฉลิมขวัญสตรีคือโรงเรียนพิษณุโลกพิทยาคม ใช้ตราพระนารายณืเหยียบโลกค่ะ พ้องกับความหมาย พิษณุโลก