อินทุศีตาลาชวนคุย ตอน ตามรอยพระอาทิตย์

[อินทุศีตาลา]

สวัสดีค่ะ

ก่อนอื่นต้องขอแสดงความชื่นชมกับห้องใหม่ของบอร์ดเรานะคะ ขอบพระคุณทุกท่านที่มีส่วนในการสร้างสรรค์ห้องที่อัดแน่นไปด้วยสาระเช่นนี้ขึ้นมาค่ะ

ดิฉันใฝ่ใจจะเข้ามาชวนทุกท่านในห้องนี้คุยอยู่นานแล้ว แต่ก็ยังไม่ได้เข้ามาเสียทีจนแล้วจนรอด วันนี้ฤกษ์ดีค่ะขอเริ่มต้นด้วยเรื่องอันว่าด้วยพระอาทิตย์ซึ่งจัดเป็นเทพเจ้าพระองค์สำคัญที่เคยมีบทบาทในสมัยโบราณทั้งในชมพูทวีปและดินแดนแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ของเรา แม้ในปัจจุบันท่านก็ยังคงเป้นเทพเจ้าที่ได้รับความเคารพนับถืออยู่มากพอสมควรในอินเดีย ทว่าในบ้านเรากลับน้อยลงไปจนแทบไม่มีใครทราบเรื่องราวของท่านแล้ว

Thanks: เกมส์ทําอาหารเกมส์ต่อสู้เกมส์ปลูกผักเกมส์มันๆของขวัญ

[อินทุศีตาลา]

ย้อนกลับไปเมื่อประมาณพันกว่าปีที่แล้ว ในดินแดนแถบภาคกลางของประเทศไทยซึ่งในเวลานั้นเป็นเมืองชายฝั่ง ด้วยอ่าวไทยยังกินพื้นที่ลึกเข้าไปในแผ่นดินมากกว่าในเวลานี้

ปรากฎอารยธรรมหนึ่งในดินแดนชายฝั่ง ซึ่งนักวิชาการเรียกกันว่า 'ทวาราวดี' ซึ่งยังถกเถียงกันอยู่ว่าผู้คนในอารยธรรมนี้มีเชื้อสายใดกันแน่ แต่จากร่องรอยทางโบราณคดีที่พบ ทราบว่าพวกเขาใช้ภาษามอญในการจารึก มีการติดต่อค้าขายกับเมืองชายฝั่งของวัฒนธรรมอื่น เช่น จีน อินเดีย และนับถือศาสนาพุทธนิกายเถรวาทเป้นหลัก ทว่าก็ยังพบร่องรอยของศาสนาพราหมณ์อยู่ด้วยเช่นกัน

เมืองสำคัญของอาณาจัรทวาราวดี มักพบอยู่ริมทะเล (โบราณ) ซึ่งกระจายในในจังหวัดต่างๆของภาคกลางของไทย อาทิ นครปฐม ลพบุรี นครสวรรค์และเพชรบูรณ์ เป็นต้น

และที่เมืองเพชรบูรณ์นี้เอง มีเมืองโบราณสมัยทวหาราวดีซึ่งน่าจะเคยเป้ฯเมืองใหญ่ที่มีความสำคัญเมืองหนึ่ง ชื่อว่าเมือง 'ศรีเทพ' ซึ่งนอกจากจะพบร่องรอยของสถาปัตยกรรมขนาดใหญ่มากมายแล้วยังพบพระพุทธรูปแบบทวาราวดีอีกจำนวนหนึ่ง และที่สำคัญที่สุดที่ดิฉันจะชวนทุกท่านคุยกันวันนี้คือ

เทวรูปพระอาทิตย์

Thanks: เกมส์ทําอาหารเกมส์ต่อสู้เกมส์ปลูกผักเกมส์มันๆของขวัญ

[อินทุศีตาลา]

เทวรูปพระอาทิตย์ที่ค้นพบที่เมืองโบราณศรีเทพนั้น พบเป้ฯจำนวนมากอย่างน่าสนใจนะคะ อย่างต่ำๆน่าจะประมาณ 5 องค์ ส่วนหนึ่งเก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร และมีสององค์เก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์ ลพบุรีค่ะ

ทุกองค์ทำด้วยหินทรายสีขาว และมีรูปแบบทางประติมาณวิทยาที่คล้ายคลึงกัน นั่นคือ ประทับยืน มีสองพระหัตถ์ สวมพระมาลาทรงกระบอก บางครั้งพระมาลาเป้ฯทรงกลมบางครั้งทำเป้ฯเหลี่ยมประดับลวดลายสวยงาม พระหัตถ์ทั้งสองยกขึ้นเสมอพระอุระยื่นมาด้านหน้า ทรงดอกบัวไว้ทั้งสองพระหัตถ์ และสัญลักษณ์สำคัญที่ทำให้ทราบว่าคือพระอาทิตย์ก็คือ มีประภามณฑลที่ด้านหลังพระเศียรเป็นรูปวงกลมและทรงฉลองพระองค์ยาวคลุมจนถึงพระอุรุหรือต้นขา นักวิชาการสันนิษฐานว่าน่าจะทรงฉลองพระบาทใหญ่แบบรองเท่าบู๊ทส์ และมีอยู่หนึ่งหรือสององค์ที่ช่างสลักอย่างชัดเจนว่ามีพระเกศาหยิกและมีพระมัสสุหรือหนวดเครา ดกครึ้ม

Thanks: เกมส์ทําอาหารเกมส์ต่อสู้เกมส์ปลูกผักเกมส์มันๆของขวัญ

[อินทุศีตาลา]

การที่พระอาทิตย์ในวัฒนธรรมทวาราวดี (ซึ่งในยุคหลังนักวิการหลายท่านเรียกชื่อใหม่ว่าเป็นเทวรูปรุ่นเก่าในประเทศไทย) มีรูปลักษณ์เช่นนี้มีความน่าสนใจมาก นักวิชาการอาทิ อาจารย์สันติ เล็กสุขุม อธิบายว่ามีความเชื่อมโยงกับแนวคิดที่ว่าลัทธิการบูชาพระอาทิตย์มาจากอารยธรรมอื่นที่มิใช่อารยธรรมดั้งเดิมของอินเดีย

การแต่งพระองค์ของพระเทวรูปทำให้นึกถึงชนเผ่าซิเถียนซึ่งเป็นชนเร่ร่อนเชื่อสายอิหร่านซึ่งบูชาพระอาทิตย์ การที่ช่างในอารยธรรมทวาราวดีสร้างเวรุปพระอาทิตย์ให้แต่งพระองค์เช่นนั้นและสร้างให้ทรงมีพระเกศาหยิก มีพระมัสสุดกหนาอาจมีต้นทางมาจากชาวซิเถียนก็ได้

อย่างไรก็ตามการค้นพบเทวรูปพระอาทิตย์จำนวนมากที่เมืองศรีเทพก็ทำให้เราทราบว่ามีการบูชาพระองค์ที่เมืองนี้ในเวลานั้น

ขอแก้ไขข้อมูลนะคะ เทวรูปพระอาทิตย์แบบทวาราวดีนี้ค้นพบในเมืองไทยทั้งสิ้น 6 องค์ เก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร 3 องค์, จัดแสดงไว้ที่พิพิพธภัณธ์นอร์ตัน ไซม่อน ประเทศสหรัฐอเมริกา 1 องค์, พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสมเด็จพระนารายร์ 1 องค์, และที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติศรีเทพ 1 องค์ ค่ะ

[อักษรชนนี]

ขอบคุณ คุณอินทุศีตาลา สำหรับเรื่องน่ารู้ที่นำมาฝากให้ได้ร่วมกันศึกษาอย่างสม่ำเสมอนะครับ

เห็นภาพพระอาทิตย์แบบที่เป็นประติมากรรมแล้ว ก็ให้คิดถึงภาพพระอาทิตย์ที่เป็นงานจิตรกรรมแบบไทยๆขึ้นมาทันที

จึงขออนุญาตนำจิตรกรรมพระอาทิตย์ชักรถ ข้างองค์พระประธานพระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาส มาร่วมด้วยคนก็แล้วกันนะครับ

[thepool_koy]

ขอบคุณนะค่ะ สำหรับข้อมูลดี ดี มีประโยชน์

เคยไปเที่ยวค่ะที่พิพิธฑภัณ ศรีเทพ
ขออนุญาติเล่าประสบกาณ สักหน่อย

ประมาณสัก 8 - 9 ปีก่อนไปออกค่ายอาสากันเพื่อน ๆ ตอนกลับแวะเที่ยวที่ พิพิธฑภัณท์ ศรีเทพ
ตอนนั้นพิพิธภัณยังสร้างไม่เสร็จ

ด้วยความคึกคะนอง (ยังเด็ก ๆ กันอยู่อะ) พูดจาไม่สุภาพ ไม่สำรวม รบหลู่ สิ่งศักสิทธ์
โดนหินปราสาท หล่นมาทับ เจ็บกันสาหัสเลย
จำด้ายจนทุกวันนี้ ไม่กล้าคึกคะนองอีกเลย