สิรวีย์พาเที่ยว ตอนที่1

[อินทุศีตาลา]

หลังจากเป็นสมาชิกบอร์ดมาได้ระยะหนึ่ง ทำให้มีโอกาสพูดคุยกับหลายๆคนในบอร์ดนี้ค่ะ เรื่องที่คุยกันบ่อยๆก็สถานที่ต่างๆซึ่งมีของน่าดูน่าชมอยู่มาก

หลังจากดิฉันหลบไปรักษาสุขภาพได้สักพักก้เริ่มเหงาค่ะ เลยคิดหัวข้อกระทู้นี้ขึ้น นอกจากแก้อาการเซ้งของตัวเองแล้ว ยังถือเป็นโอกาสดีชวนเพื่อนๆทุกท่านไปเที่ยวกันค่ะ แต่ละสถานที่น่าสนุก ได้ความรู้ และถูกมองข้ามมานานแล้วทั้งนั้น

เริ่มต้นด้วย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตดุสิต กรุงเทพมหานครค่ะ



พิพิธภัณฑ์นี้อยู่ริมสนามหลวง ระหว่างมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และวิทยาลัยนาฏศิลป์ค่ะ ฝั่งตรงข้ามศาลอาญา คนไทยมักผ่านไปเฉยๆ มีแต่นักเรียนกับฝรั่งเข้าไปเที่ยว

[อินทุศีตาลา]

ค่าเข้าชม 30 บาทเพื่อบำรุงพิพิธภัณฑ์ ให้เขาเถอะนะคะ ไหนจะค่าจ้างพนักงาน ไหนจะน้ำไฟ ไหนจะค่าซ่อมบำรุง สารพัด

พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ เดิมเป็นพระราชวังบวรสถานมงคล ที่ประทับของวังหน้าในรัชกาลที่ 1 - 5 สร้างพร้อมๆกับวังหลวงค่ะ จนเมื่อวังหน้าพระองค์สุดท้ายทิวงคตในรัชกาลที่ 5 บรรดาเจ้านายวังหน้าก็ประทับอยู่จนถึงรัชกาลที่ 7 ที่นี่จึงว่างลงและรัชกาลที่ 7 พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้เปิดเป็นพิพิธภัณฑสถานสำหรับพระนคร

เมื่อก่อนสนามหลวงมีแค่ครึ่งเดียวนะคะ ใครผ่านไปจะเห็นว่ามีถนนผ่ากลางสนามหลวง ด้านทิศเหนือทั้งหมดเป็นพระราชฐานฝ่ายหน้าของวังหน้าค่ะ



แต่พอสมเด็จพระบวรราชเจ้า กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญทิวงคต วังหน้าส่วนนั้นก็ถูกรื้อเป็ฯสนามหลวง เหลือเพียงพระราชฐานชั้นกลางและชั้นในแบบที่เห็นทุกวันนี้

[จิ้งจอกพันหน้า]

จองที่นั่ง 1 ที่ครับผม 555+

[อินทุศีตาลา]

ทุกวันนี้จึงเหลืออาคารสำคัญจัดแสดงโบราณวัตถุสำคัญของชาติ ดังนี้ค่ะ

1.พระที่นั่งพุทไธสวรรย์เดิมเป็ฯท้องพระโรงของกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท ในรัชกาลที่ 1 ต่มาปี 2330 ท่านเชิญพระพุทธสิหิงค์มาประดิษฐานไว้ที่นี่ และประดิษฐานมาจนปัจจุบัน บุษบกทรงพระพุทธสิหิงค์นี้ได้รับการยอมรับว่างามสมส่วนระดับเอกอุ หนึ่งในสองชิ้นของกรุงรัตนโกสินทร์ ภายในอาคารมีจิตรกรรมภาพเทพชุมชุม และพุทธประวัติที่งดงามมาก


สิ่งที่คนมักมองข้ามคือ ด้านหน้าพระที่นั่งนี่มีประติมากรรมพระนารายณ์ทรงปืน ซึ่งหล่อขึ้นในรัชกาลที่ 5 โดยช่างฝรั่ง เดิมมีพระราชประสง๕จะไปไว้ที่พระราชวังบ้านปืน แต่สิ้นรัชกาลก่อน จึงเชิญมาไว้ที่นี่แทน

นี่คือประติมากรรมที่งดงามมากในความเห็นของดิฉัน และไม่อยากให้พลาดชมค่ะ ชื่อนารายณืทรงปืนนี้ทำให้คิดว่าคือพระราม ดังพระราชวังบ้านปืนก็มีชื่อเป็นทางการว่าพระรามราชนิเวศน์ค่ะ ดังนั้นนี่คือประติมากรรมพระรามนั่นเอง

[อินทุศีตาลา]

พระที่นั่งพุไธสวรรย์ด้านในค่ะ



พระพุทธสิหิงค์ประดิฐานในบุษบกที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นหนึ่งในสองหลังที่งดงามได้สัดส่วนที่สุดในโลก



จิตรกรรมฝาผนังมารผจญผนังหุ้มกลองพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ค่ะ



จิตรกรรมฝาผนังพระราชพิธีอภิเษกพระเจ้าสุโธทนะกับพระนางสิริมหามายาค่ะ

[อินทุศีตาลา]

ที่นี่มีพระพุทธรูป เทวรุป และโบราณวัตถุสำคัญ ที่งดงามและเก่าแก่มากมายจัดแสดงให้ชม เรียกได้ว่าบางองค์นั่งดูทั้งวันก็ไม่เบื่อค่ะ ยกตัวอย่างเช่น หมู่เทวรูปศิลปะสุโขทัย บนห้องสุโขทัย ชิ้นที่สำคัญที่สุดสูงกว่า5 เมตร คือพระอิศวรและพระนารายณ์ มีพระหริหระหลายองค์ และมีพระพรหมซึ่งหาชมที่ไหนไม่ได้อีกแล้ว ที่สำคัญคือมีเทวรูปเทวีพระองค์หนึ่งซึ่งอาจเป็นพระอุมาค่ะ

[อินทุศีตาลา]

เฮ้อ ภาพไม่ค่อยขึ้น เอาไว้เดินทางมาใหม่วันหลังนะคะ 555555555 เบื่อซะแล้วค่ะ

[Purple_Tulip]

เป็นกะทู้ที่น่าสนใจมากๆค่ะ

จะรอติดตามผลงานนะคะ

ขอบคุณมากๆค่ะ

[คุณ บาส]

อยากไปเที่ยวมานานแล้วครับ เห็นว่าในนี้ มีเทวรูป พระแม่ปารวตีที่งดงามมากๆอยู่ เลยอยากไปดูให้เห็นเป็นบุญตา

จะคอยติดตามนะครับ

[อินทุศีตาลา]

ยินดีค่ะและขอบพระคุณที่มาเที่ยวด้วยกัน  ขอไปรวบรวมภาพถ่ายสวยๆแปบนึงนะคะ แล้วเดี๋ยวมาพาเที่ยวต่อค่ะ

[อักษรชนนี]

เป็นสถานที่อีกแห่งที่ยอมรับว่าไปทีไรแล้วมีความสุข

เมื่อได้ไปเดินดูมรดกทางวัฒนธรรมที่บรรพบุรุษได้สร้างสรรค์ไว้ให้ลูกหลานไทยได้ศึกษาและชื่นชม

แม้จะไปมาแล้วแบบนับครั้งไม่ถ้วน แต่ก็ยังมีแรงดึงดูดให้ไปได้อีกเสมอ เพราะเหมือนว่าการไปที่แห่งนี้ แต่ละครั้งมันมีอะไรให้ศึกษาได้อย่างไม่รู้จบ

ขอบพระคุณ คุณสิรวีย์ ที่ได้นำเสนอพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ให้เป็นที่รู้จักในวงกว้าง เพราะหลายคนแม้จะศึกษาหรือสนใจเกี่ยวกับศาสนา และศิลปกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับศาสนาพราหมณ์-ฮินดู แต่หลายท่านก็พลาดโอกาสดีๆที่จะได้เข้าไปชื่นชมกับโบราณวัตถุอันทรงคุณค่าหลายชิ้นที่จัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑ์ฯแห่งนี้

อย่างคำที่โบราณท่านว่าไว้ "สิบปากว่า ไม่เท่าตาเห็น" หากมีโอกาสเราน่าจะรวมตัวกันไปเที่ยวชมและศึกษาดูสักรอบ ท่าจะดีนะครับ ^_^ (เรียกว่าได้ความรู้ควบคู่กับการท่องเที่ยวกันเลยทีเดียว อิอิอิ)

[phorn456]

ดิฉันเองเคยไปมานานมากแล้วค่ะ ขอบคุณมากนะค่ะ เหมือนเตือนสติให้ดิฉันให้ได้หวนกลับไปนะสถานที่แห่งนี้อีก

สักครั้ง คุณ"สิรวีย์"ค่ะ คุณพาไปเที่ยวแบบเป็น ซีรีย์ได้ไหมค่ะ จะติดตามค่อยอ่านค่ะ

[อินทุศีตาลา]

ยินดีเลยค่ะ และรู้สึกดีมากที่มีเพื่อนเที่ยวด้วยกัน ก่อนอื่นขออนุญาตเล่าถึงพระราชวังบวรสถานมงคลแบบภาพรวมก่อนนะคะ

ระบบการปกครองของไทยตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนกลาง แบ่งการปกครองระดับผู้นำเป็น 3 ฝ่ายคือ วังหลวง(พระมหากษัตริย์), วังหน้า(พระมหาอุปราช)และวังหลัง (เจ้านายพิเศษ) ซึ่งแต่ละพระองค์มีพระราชอำนาจลดหลั่นกัน

วังหน้าหรือที่เรียกเต็มๆว่ากรมพระราชวังบวรสถานมงคลนั้น เป็นตำแหน่งอุปราช มีพระราชอำนาจรองจากพระเจ้าแผ่นดิน ศักดินา100,000 มักเป็นโอรสพระองค์ใหญ่ หรือ พระอนุชาของพระเจ้าแผ่นดิน ตำแหน่งนี้มีขึ้นครั้งแรกในรัชกาลพระมหาธรรมราชา โดยโปรดฯให้สมเด็จพระนเรศ ทรงดำรงตำแหน่งวังหน้า เสด็จไปประทับ ณ พระราชวังของพระองคื ซึ่งมักเรียกกันว่า "วังหน้า" ตามไปด้วย สำหรับที่อยุธยา วังหน้าก็คือพระราชวังจันทร์เกษม ซึ่งหากมีโอกาส สิรวีย์จะพาไปเที่ยวนะคะ

สำหรับวังหน้าสมัยรัตนโกสินทร์นั้น มีทั้งสิ้น 5 พระองค์ ซึ่งมีเพียงพระองค์เดียวที่ได้ครองราชสมบัติเป็นวังหลวงต่อมา คือกรมหลวงอิศรสุนทร ซึ่งต่อมาเป็นรัชกาลที่ 2 ส่วนพระองค์อื่นนั้น ทิวงคตก่อนวังหลวงทั้งสิ้น

สถาปัตยกรรมวังหน้ามีเอกลักษณ์มากเลยค่ะ โดยมีฐานานุศักดิ์ของอาคารตามลำดับชั้นวังหน้า เช่น หลังคาไม่ลดชั้นยกเว้นพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ ซึ่งใช้ประดิษฐานพระพุทธสิหิงค์, ใช้กระเบื้องดินเผาไม่เคลือบสี เป็นต้น ตราประจำพระองค์ของวังหน้าเป็นรูปพระลักษณืทรงหนุมานค่ะ

สำหรับใครที่เคยเข้าไปในวิทยาลัยนาฏศิลป์กรุงเทพ จะเห็นอาคารทรงไทยงดงาม นั่นคือวัดบวรสถานสุทธาวาส วัดประจำวังหน้าค่ะ




พระคเณศประจำวิทยาลัยนาฎศิลป์กรุงเทพ อาคารด้านหลังคือพระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาส

[อินทุศีตาลา]

วันนี้จะขอพาไปดูของที่เพื่อนๆควรไปชมอย่างยิ่งในวังหน้านะคะ

เริ่มต้นจากเทวรูปรุ่นเก่าในประเทศไทย

ถ้าเป็นเมื่อก่อนเราจะเรียกเทวรูปแบบนี้ว่าศิลปะทวาราวดี ต่อมานักวิชาการเห็นพ้องกันว่ายุคทวาราวดีซึ่งเคยมีศูนย์กลางทางภาคกลางของไทยนั้น อิทธิพลศาสนาพราหมณ์ยังไม่แพร่หลาย รูปเคารพทางศาสนานี้จึงไม่น่าจะจัดอยู่ในศิลปะทวาราวดี แต่เพราะเทวรูปเหล่านี้เกิดขึ้นจากฝีมือของคนท้องถิ่นจึงน่าจะจัดอยู่ในกระบวนศิลปะไทยด้วย จึงเปลี่ยนมาเรียกว่า ศิลปะรแบบเทวรูปรุ่นเก่า สรุปว่าเป็นเทวรูปซึ่งคนที่เคยอาศัยอยู่ในพื้นที่ประเทศไทยในปัจจุบันนี้เป็นคนสร้างขึ้นนั่นเอง

เทวรูปรุ่นเก่ามักมีลักษณะอย่างนี้ค่ะ
1. 90% ทำจากหินทราย มีขนาดใหญ่
2. 10%ที่เหลือทำจากโลหะแต่มีขนาดเล็ก
3. ลักษณะไม่เหมือนพระพุทธรูปศิลปะทวาราวดีและศิลปะเขมรเลย แต่กลับมีร่องรองของศิลปะอินเดีย เช่น คุปตะ หลังคุปตะ ปาละและเสนะ เป็นต้น



เทวรูปพระอาทิตย์ ศิลปะแบบเทวรูปรุ่นเก่าค่ะ ขุดพบที่เมืองโบราณศรีเทพ เพชรบูรณ์ จะเห็ฯว่ามีอิทธิพลศิลปะอินเดียอยู่มากแต่ก็แสดงให้เห็นว่ามีลักษณะแบบท้องถิ่นอยู่บ้างโยเฉพาะลวดลายของเครื่องประดับ  เทวรูปพระอาทิตย์นี้จะมีประภามณฑลรูปวงกลมด้านหลังพระเศียรเสมอค่ะ

[อินทุศีตาลา]

พระหริหระ หินทราย ศิลปะแบบเทวรูปรุ่นเก่าในประเทศไทยค่ะ สังเกตเครื่องประดับพระเศียรจะเห็นว่าก้านหนึ่งจะเป็นทรงกระบอกเรียบๆไม่มีลวดลาย คือด้านที่เป็นพระวิษณุ อีกด้านหนึ่งเป็นลายคลื่น ซึ่งอันที่จริงคือปอยพระเกศาที่ย้อยลงมาแล้วตวัดขึ้น คือด้านที่เป็นพระศิวะ นุ่งผ้าโธตีสั้นชักชายด้านหน้าเป็นรูปหางปลา

สำหรับเทวรูปองค์นี้น่าสนใจมากเพราะยังถกเถียงกันไม่จบว่าเป็นศิลปะเขมร ศิลปะลพบุรี หรือเทวรูปรุ่นเก่ากันแน่ เมื่อไม่นานมานี้ดิฉันได้คุยกับคุณแต่ก็มิได้นำพาเรื่องเทวรูปองค์นี้ แต่ลืมไปเสียแล้วว่ามีรายละเอียดที่คุยกันว่าอย่างไรบ้าง หากคุณแต่ก็มิได้นำพาแวะผ่านมา รบกวนเล่าถึงเทวรุปองค์นี้ด้วยนะคะ

[จิ้งจอกพันหน้า]

เฮ้อ ภาพไม่ค่อยขึ้น เอาไว้เดินทางมาใหม่วันหลังนะคะ 555555555 เบื่อซะแล้วค่ะ

555+ สิรวีย์ สู้ ๆ  สิรวีย์ สู้ตาย สิรวีย์ ไว้ลาย สู้ตาย สู้ๆ  วี๊ดๆๆๆๆๆๆๆๆ บึ้ม ๆๆๆๆๆๆๆๆ


เป็นกำลังใจให้ึครับผม

[อินทุศีตาลา]

องค์นี้ ถ้ามาที่นี่แล้วพลาดชมไม่ได้เลยค่ะ



พระวิษณุจตุรภุช ขุดพบที่กระบี่ค่ะ เป็นเทวรูปรุ่นเก่าที่แสดงให้เห็นถึงความสามารถเชิงช่างของคนสมัยนั้น เทวรูปองค์นี้มีขนาดใหญ่มาก ประมาณ 200 เซนติเมตร สลักจากหินทราย โดยมีลักษณะทางกายภาพของมนุษย์ที่ชัดเจน สมส่วนและสง่างามมากค่ะ เรียกว่าหุ่นดีสุดๆ (แต่ถ้ามองจากด้านข้างจะเห็นว่าพระอุทรพลุ้ยนิดๆนะคะ)ดิฉันไปที่นั่นทีไรต้องมานั่งชมเทวรุปองค์นี้นานๆ

จะเห็นว่าเทวรุปพระนารายณ์ในสมัยนั้นจะทรงสวมพระมาลาทรงกระบอกเรียบอยู่เสมอ เป็นลักษณะเพาะของเทวรูปองค์นี้ ซึ่งต่อมาก็มีการยักย้ายเป็นพระมาลาแปดเหลี่ยมแต่ก็ยังเป็นทรงกระบอกสูงทั้งนั้น และมักจะไม่สวมเครื่องประดับพระองค์อลังการ แต่มักจะมีผ้าคาดพระโสณี และประภามณฑลโค้งเป็นรุปเกือกม้าด้านหลังเทวรูป โดยสองพระหัตถ์ล่างจะทรงศาสตราวุธเช่น กระบอง โดยเท่าไว้ที่พื้น ทั้งนี้เพื่อความแข็งแรงคงทนของเทวรูป โดยช่างอาจจะเลือกประภามณฑล หรืออาวุธอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือทั้งสองอย่างพร้อมกันในเทวรุปองคืเดียวก้ได้ ส่วนเทวรุปองค์นี้ไม่มีทั้งอาวุธและประภามณฑล แสดงให้เห็ฯว่าช่างสมัยนั้นเก่งและเชื่อมั่นในตนเองมากเลยค่ะ

[อินทุศีตาลา]

องค์นี้คือพระวิษณุ ศิลปะแบบเทวรูปรุ่นเก่าร่วมสมัยศิลปะพนมดา ขุดพบที่เมืองศรีเทพเช่นกันค่ะ

หากเปรียบเทียบกับพระหริหระที่พาไปชมเมือสักครู่นี้จะเห็นว่ามีบางส่วนคล้ายกัน แต่ก้ไม่เหมือนกันเสียทีเดียว ความน่าสนใจก็คือเทวรุปพระวิษณุองค์นี้มีอิทธิพลศิลปะแบบพนมดาแน่นอน นี่คือสิ่งที่นักวิชาการถกเถียงกันว่าเทวรุปพระหิหระองค์นั้นกับองค์นี้สร้างยุคเดียวกัน ต่างยุค หรือแค่ต่างอิทธิพลกันแน่ค่ะ

เทวรุปเหล่านี้จะไม่ค่อยมีเครื่องประดับอลังการนะคะ มักจะทรงเพียงพระภูษาเรียบๆ มีร่องรอยว่าทาสีด้วยค่ะ แต่จางมากแล้ว เพื่อนๆคงเดาออกว่า ที่ทำเรียบๆก็เพราะศาสนิกชนสมัยนั้นจะตกตแงเทวรูปด้วยเครื่องทองและผ้าแบบสมัยนี้นั่นเอง

[อินทุศีตาลา]

อันนี้พิเศษนะคะ


พระคเณศศิลา ศิลปะชวาภาคกลาง มาจากจัณฑิส่าหรี รัฐบาลฮอลันดาซึ่งดูแลอินโดนีเซียอยู่ในขณะนั้น น้อมเกล้าฯถวายรัชกาลที่ 5 มาเมื่อเสด็จประพาสชวาค่ะ
พระคเณศองค์นี้มีบัลลังก์และกุณฑ,ประดับด้วยกระโหลก พร้อมกันนั้นรัฐฐาลฮอลันดาถวายพระธยานิพุทธะทั้ง 4 มาด้วย ดปรดให้ประดิษฐานที่ไพทีพรระมณฑ) วัดพระแก้ว ทำจากหินภูเขาไฟค่ะ

เทวรุปเหล่านี้จัดแสดงอยู่ ณ อาคารมหาสุรสิงหนาท นะคะ หากใครว่างๆแวะเข้าไปชม รับรองไม่อยากกลับออกมาอน่นอนค่ะ

[hindulove]

สุดยอดมากค่ะ เป็นกระทู้ที่ดีมากๆ เอาใจช่วยเจ้าของกระทู้นะคะ อย่าลืมมาพาเที่ยวอีกนะคะ

[อินทุศีตาลา]

ในอาคารหลังเดียวกันนี้ยังมีเทวรุปงามๆประดิษฐานอยู่อีกหลายองค์ค่ะ ที่สำคัญก้เช่น



ชิ้นนี้ขุดพบที่บ้านตะโหนด อำเภอโนนสูง โคราชค่ะ ศิลปะเขมรแบบกำพงพระ สังเกตว่ามีพระเกศาเป็นปอยคล้ายพระศิวะในเทวรุปพระหริหระที่พาไปชมเมื่อครู่เลยนะคะ เศียรนี้มีขนาดค่อนข้างใหญาคือ 73 เซนติเมตร ทั้งองค์คงอลังการน่าดู

ด้านหน้ามวยพระเกศาหลุดหายไปค่ะ ถ้าตรงนั้นเป็นพระพุทธรูป เศียรนี้ก็ต้องเป็นใครคะ (จะมีใครมาตอบไหมน้อ)
ถ้าตรงนั้นเป็นรูปเจดีย์ เศียรนี้ก็จะเป็นพระศรีอาริยเมตไตรยค่ะ

ดิฉันชอบเศียรนี้มาก ด้วยรุปพระพักตรงดงามสมส่วน สีพระพักร์อ่อนหวานงดงาม มองเท่าไรก้ไม่เบื่อค่ะ

[อินทุศีตาลา]

รุปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรนี้ คงเป็นโบราณวัตถุที่คุ้นตาคนไทยมากที่สุดรูปหนึ่ง บ้ายมาจากวัดเวียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานีค่ะ ความงดงามคงไม่ต้องบรรยายมาก นักวิชาการทางศิลปะบางท่านถึงกับพูดว่าถ้ารุปนี้ยังสมบูรณ์ก็อาจไม่งามเท่านี้ แบบเดียวกับรูป Venus de milo นั่นเลยเทียว

คำถามก็คือ เมื่อไม่มีชิ้นส่วนพระพุทธรูปบนพระเมาลี เพราะหักหายไปแล้ว เราทราบได้อย่างไรว่าเป็นพระโพธิสัตวืพระองค์นั้น คำถามนี้ถ้าใครได้เห็นใกล้ๆ ทั้งจากองค์จริงหรือรูปคงตอบได้นะคะ

[อินทุศีตาลา]

สันนิษฐานกันว่าหากรูปพระโพธิสัตว์ข้างบนยังสมบูรณ์อยู่ ก็คงจะมีรุปแบบประมาณนี้นะคะ



พระโพธิสัตว์สององค์นี้ มีกลิ่นอายศิลปะอินเดียแบบปัลลวะหน่อยๆนะคะ

[อินทุศีตาลา]

องค์นี้คือพระอวโลกิเตศวร ศิลปะศรีวิชัย พบที่วัดศาลาทึง อำเภอไชยาเช่นกันค่ะ (ได้คำตอบของคำถามที่แล้วหรือยังคะ อิอิ)



ส่วนองค์นี้เป็นศิลปะศรีวิชัยที่มีอิทธิพลปัลลวะหน่อยๆ พบที่อำเภอพุนพิน สุราษฎร์ธานีค่ะ

[อินทุศีตาลา]

องค์นี้คือนางตารา ศิลปะศรีวิชัย พบที่บ้านหัวคู อำเภอไชยาค่ะ




องค์นี้คือนางจุณฑา ศิลปะศรีวิชัย นางจุณฑาเป็นศักติของพระวัชรสัตว์ค่ะ ได้รับการนับถืออย่างมากในบางส่วนของเบงกอล เชื่อว่านางถือกำเนิดจากอำนาจของพระพุทธเจ้าอโมฆสิทธิหรือบางตำราก็ว่าพระพุทธเจ้าไวโรจนะ และเป็นบุคลาธิษฐานของคาถาจุนฑาธาริณี รุปเคารพของพระนางมักมีหกกร ด้านขวาบนทรงปะคำ ขวากลางประทานพรมีเม็ดมณีกลางฝ่าพระหัตถ์ ขวาล่างและซ้ายล่างปางสมาธิ พระหัตถืว้ายบนทรงถือคัมภีนร์และซ้ายกลางที่หักกายไปนี้ต้องถือหม้อน้ำ

[อินทุศีตาลา]

วันนี้พอแค่นี้ก่อนนะคะ เดี๋ยวพรุง่นี้พาเที่ยวที่นี่เพิ่มเติมค่ะ

[phorn456]

และแลัววันอาทิตย์นี้ดิฉันได้มีโอกาสได้ ติดสอยห้อยตามคุณพี่ "สิรวีย์" ไปเที่ยวอีกครั้ง(อ่านในคอลัม) ได้เก็บเกี่ยวเกร็ดเล็กเกร็ดน้อย จากไกด์ที่น่ารักคือคุณพี่ "สิรวีย์" ที่นำทางไปสู่ความเป็นมาทางวัฒนธรรม ประเพณี และศิลป์ ที่ล่วงมาแล้ว พร้อมทั้งการปกครอง ในสมัยก่อน ดิฉันเองเป็นคนหนึ่งที่มีความชื่นชอบทางประวัติศาสตร์เป็นทุนเดิมอยู่แล้ว เมื่อได้อ่านเรื่องราวที่พี่เขียน จึงเกิดความปลื้มในใจ คุณพี่ค่ะ ขบวนรถเที่ยวต่อไป ที่จะพาไปเที่ยวอีก นอกจากวังหน้า วังหลังและเทวศิลป์ตอนต่อจะมีอะไรต่อ...น้อ...ใจร้อนอยากรู้จัง

ขอบคุณนะค่ะ

ดิฉันชอบภาพนี้จังเลยค่ะงดงามมาก

[พิษประจิม]

เริดหรูอลังการมากครับ

[อักษรชนนี]

อันนี้พิเศษนะคะ


พระคเณศศิลา ศิลปะชวาภาคกลาง มาจากจัณฑิส่าหรี รัฐบาลฮอลันดาซึ่งดูแลอินโดนีเซียอยู่ในขณะนั้น น้อมเกล้าฯถวายรัชกาลที่ 5 มาเมื่อเสด็จประพาสชวาค่ะ
พระคเณศองค์นี้มีบัลลังก์และกุณฑ,ประดับด้วยกระโหลก พร้อมกันนั้นรัฐฐาลฮอลันดาถวายพระธยานิพุทธะทั้ง 4 มาด้วย ดปรดให้ประดิษฐานที่ไพทีพรระมณฑ) วัดพระแก้ว ทำจากหินภูเขาไฟค่ะ

เทวรุปเหล่านี้จัดแสดงอยู่ ณ อาคารมหาสุรสิงหนาท นะคะ หากใครว่างๆแวะเข้าไปชม รับรองไม่อยากกลับออกมาอน่นอนค่ะ

ขอร่วมด้วยสักภาพนะครับคุณสิรวีย์ ^_^

.

แวะไปที่ประดิษฐานเทวรูปพระคเณศองค์นี้ทีไร ก็มักจะเจอพวงมาลัยดอกดาวเรืองบ้าง ดอกมะลิบ้าง วางถวายอยู่ที่แท่นไม้ที่ประดิษฐานเทวรูปแทบทุกครั้ง วันดีคืนดีก็เจอมะพร้าวและอ้อยที่มีผู้นำมาถวายด้วย (คิดว่าถ้าไม่เป็นเจ้าหน้าที่ในพิพิธภัณฑ์ ก็คงเป็นประชาชนที่ศรัทธานำมาถวาย) สำหรับผมคิดว่าเป็นภาพที่แปลกตาดีครับ สำหรับห้องจัดแสดงภายในพิพิธภัณฑ์ที่มีปรากฏการณ์แบบนี้ อิอิอิ (ไม่แน่ใจว่าตอนนี้ท่านผอ.พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนครท่านใหม่จะออกระเบียบห้ามนำพวงมาลัยหรือของถวายมาวางที่องค์พระหรือยังนะครับ)

[อักษรชนนี]

ในอาคารหลังเดียวกันนี้ยังมีเทวรุปงามๆประดิษฐานอยู่อีกหลายองค์ค่ะ ที่สำคัญก้เช่น



ชิ้นนี้ขุดพบที่บ้านตะโหนด อำเภอโนนสูง โคราชค่ะ ศิลปะเขมรแบบกำพงพระ สังเกตว่ามีพระเกศาเป็นปอยคล้ายพระศิวะในเทวรุปพระหริหระที่พาไปชมเมื่อครู่เลยนะคะ เศียรนี้มีขนาดค่อนข้างใหญาคือ 73 เซนติเมตร ทั้งองค์คงอลังการน่าดู

ด้านหน้ามวยพระเกศาหลุดหายไปค่ะ ถ้าตรงนั้นเป็นพระพุทธรูป เศียรนี้ก็ต้องเป็นใครคะ (จะมีใครมาตอบไหมน้อ)
ถ้าตรงนั้นเป็นรูปเจดีย์ เศียรนี้ก็จะเป็นพระศรีอาริยเมตไตรยค่ะ

ดิฉันชอบเศียรนี้มาก ด้วยรุปพระพักตรงดงามสมส่วน สีพระพักร์อ่อนหวานงดงาม มองเท่าไรก้ไม่เบื่อค่ะ

ขออนุญาตแสดงความเห็นเท่าที่ทราบมาจากการศึกษาผ่านงานของนักประวัติศาสตร์ศิลปะนะครับ....

สำหรับภาพเศียรที่คุณสิรวีย์นำมาลงนี้ ท่านรองศาสตราจารย์ ดร.พิริยะ ไกรฤกษ์ สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นเศียรของพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร ซึ่งท่านสันนิษฐานจากคำบอกเล่าของผู้ที่ค้นพบเศียรนี้ว่า ได้เก็บพระพุทธรูปองค์เล็กๆที่ประดับอยู่หน้าชฏามงกุฏไว้ได้ (แต่ปัจจุบันสูญหายไปแล้ว) ดังนั้นเศียรนี้จึงน่าจะเป็นเศียรของพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร โดยเมื่อสังเกตจากขมวดพระเกศามีลักษณะใกล้เคียงกับศิลปะเขมรแบบกำพงพระ จึงกำหนดอายุไว้ประมาณกลางพุทธศตวรรษที่ ๑๔

ส่วนท่านศาสตราจารย์ ดร.สันติ เล็กสุขุม กล่าวถึงเศียรพระองค์นี้ว่า หากเป็นเศียรของพระโพธิสัตว์ศรีอาริยเมตไตรย ย่อมต้องเคยมีรูปเจดีย์ขนาดเล็กประดับอยู่เบื้องหน้าของชฏามงกุฏ ดังพบตัวอย่างที่คล้ายคลึงกันกับที่พบที่บ้านฝ้าย อ.ลำปลายมาศ จ.บุรีรัมย์


.
(พระโพธิสัตว์ศรีอาริยเมตไตรย ค้นพบที่อ.ลำปลายมาศ จ.บุรีรัมย์ ปัจจุบันจัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร) .

.....สรุปแล้วก็ยังไม่สามารถชี้ชัดได้ว่า เศียรของพระองค์นี้เป็นขององค์ไหนกันแน่ แต่ที่แน่นอนคือเป็นเศียรของพระโพธิสัตว์ครับ.....

[จิ้งจอกพันหน้า]

อันนี้พิเศษนะคะ


พระคเณศศิลา ศิลปะชวาภาคกลาง มาจากจัณฑิส่าหรี รัฐบาลฮอลันดาซึ่งดูแลอินโดนีเซียอยู่ในขณะนั้น น้อมเกล้าฯถวายรัชกาลที่ 5 มาเมื่อเสด็จประพาสชวาค่ะ
พระคเณศองค์นี้มีบัลลังก์และกุณฑ,ประดับด้วยกระโหลก พร้อมกันนั้นรัฐฐาลฮอลันดาถวายพระธยานิพุทธะทั้ง 4 มาด้วย ดปรดให้ประดิษฐานที่ไพทีพรระมณฑ) วัดพระแก้ว ทำจากหินภูเขาไฟค่ะ

เทวรุปเหล่านี้จัดแสดงอยู่ ณ อาคารมหาสุรสิงหนาท นะคะ หากใครว่างๆแวะเข้าไปชม รับรองไม่อยากกลับออกมาอน่นอนค่ะ

ชององค์นี้เหมือนกันครับผม คือจะรบกวนถามคุณพี่สิรวีย์ ครับว่า พอจะมีรูปพระธยานิพุทธะ ทั้ง 4 ที่ทำจากหินภูเขาไฟป่าวครับอยากเห้นมากครับ และหินภูเขาไฟที่ว่านี่คือประมาณ หินดำ หรือเป็น ศิลาแลง เหรอครับ เพราะตอนนี้สนใจ เทวรูปที่มาจากหินภูเขาไฟมากครับ ขอบพระัคุณมากครับผม

[สฺวสฺติ]

     สุดยอดครับ ขอบคุณครับ สถานที่แห่งนี้เป็นความฝันของผม มาตั้งแต่เรียนอยู่ ม.๓  ได้แล้วมั่งครับ อยากเข้ามากมาย แต่ไม่มีเงินเข้า ไม่รู้นักเรียนเขาเก็บเท่าไหร่ตอนนั้นไม่กล้าเข้าไปถาม (เมื่อสมัยก่อนจนมากๆ เดินไปสอบระหว่างบางขุนนน-หัวลำโพง ตอนนี้ก็ยังจนอยู่ อิอิ)
    และเมื่อไม่นานมานี้ ก็ยังคุยกับเพื่อนเลยว่าอยากจะไป มากๆๆๆ ขอบคุณครับ ขอบคุณจริงๆ

[อินทุศีตาลา]

เป็นเกียรติอย่างยิ่งที่คุณอักษรชนนีกรุณาเข้ามาพาเราเที่ยวด้วยค่ะ (นึกว่าจะไม่มีใครมาร่วมสนุกซะแล้ว)

นอกจากพระพุทธรูปที่มวยพระเมาฬีจะทำให้เราทราบว่านั่นคือรูปพระโพธิสัตว์แล้ว การสังเกตเครื่องแต่งพระองค์บางอย่างก็สามารถทำให้เราชี้เฉพาะได้ว่าเป็นพระองค์ใด ยกตัวอย่างเช่นพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร องค์ที่คนไทยคุ้นตากันดีนั้น จะเห็นว่าท่านมีสังวาลย์พาดพระอังศาหลายๆเส้น แต่หากเราเข้าไปสังเกตุใกล้ๆจะเห็นว่าเส้นหนึ่งทำเป็นรูปกวาง ตามลักษณะที่ระบุว่าพระโพธิสัตว์พระองค์นั้นทรงหนังกวางเป็นอาภรณ์ แต่ลายรูปกว้างนี้ค่อนข้างเล็กนะคะ ดังนั้นถ้าไม่ได้ดูรูปที่ใหญ่และละเอียดพอจะมองไม่ใคร่เห็น ดีที่สุดคือไปดูของจริงด้วยตาตนเองค่ะ นี่คือแรงบันดาลใจที่อยากชวนทุกท่านมาเที่ยวที่นี่

ตามคำขอของคุณจิ้งจอกพันหน้านะคะ

พระธยานิพุทธะซึ่งพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงโปรดฯให้นำมาจากชวาและประดิษฐานอยู่ ณ มุมฐานไพทีของพระมณฑปนั้น ทำจากหินภูเขาไฟ ซึ่งมีสีดำแกมน้ำเงิน มีรูพรุนเล็กน้อย มีผิวค่อนข้างขรุขระ และเริ่มกร่อนบ้างเพราะฤทธิ์มลพิษในบ้านเรา เมื่อมีการปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามครั้งใหญ่ พ.ศ.2525 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี องค์แม่กองในการบูรณะ ทรงพระกรุณาฯให้เชิญองค์จริงลงมาประดิษฐานไว้ที่พิพิธภัณฑ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม แล้วจำลองด้วยวัสดุคล้ายเดิมขึ้นประดิษฐานไว้ที่เดิมแทน การนี้ทำให้เกิดข้อดี 2 อย่างคือ
   1. ทำให้โบราณวัตถุสำคัญของชาติมีอายุยืนยาวต่อไป
   2. ทำให้เรามีโอกาสชื่นชมพระพุทธรูปเหล่านั้นใกล้ชิดมากที่พิพิธภัณฑ์ค่ะ เอาไว้ทริปหน้าจะพาไปชมนะคะ

[อินทุศีตาลา]

พระไวโรจนะพุทธเจ้า

[อินทุศีตาลา]

พระรัตนสัมภวะพุทธะ ด้านทิศใต้



พระอามิตาภะพุทธะ ด้านทิศตะวันตก

[อินทุศีตาลา]

พระอักโษภยะพุทธะ ด้านทิศตะวันออกค่ะ

อันที่จริงพระธยาณิพุทธะมีด้วยกัน 5 พระองค์ แต่พระพุทธรูปซึ่งพระพุทธเจ้าหลวงทรงได้รับมานั้นมีเพียง 4 พระองค์ค่ะ ประดิษฐานอยู่ ณ 4 มุมพระมณฑปพอดี ดังนั้นองค์ที่ไม่มีพระพุทธรูปคือองค์ไหนคะ..... (ขยันถามจะได้รู้ว่ามีคนยังอ่านอยู่ค่ะ)

[nai 3]

องค์ที่หายไปใช่  พระอโมฆสิทธิ (不空成就如来)  ฤป่าวครับ

หน้าเสียดายนะครับ ที่ขาดไปองค์หนึ่ง

แล้วการสังเกตุว่าเป็นพระอวโลกิเตศวร (观世音菩萨)  นอกจากพระสังวาลย์ที่เป็นรูปกวาง

ยังทรงมีสร้อย พระศอ  อีก3เส้นใช่ไหมครับ

[อินทุศีตาลา]

เรียน  คุณ nai3
เรื่องสร้อยพระศอสามเส้นนี่ อาจจะไม่ค่อยพบในประติมาณวิทยาแถบบ้านเราเท่าไรนะคะ บางองค์ไม่ทรงสร้อยพระศอเลยก็มี อาจเป็นได้สองทางคือไม่ได้ถือกันดั่งนี้ทางหนึ่ง หรือศาสนิกชนจะสวมสร้อยพระศอจริงๆถวายท่านก็ได้อีกทางหนึ่ง

สำหรับเรื่องรุปกวางนั้น อันที่จริงไม่ได้เป็นสังวาลย์นะคะ ดิฉันขอโทษค่ะที่อธิบายคลุมเครือ อันที่จริงต้องบอกว่าสลักเป็นรูปกวางไว้ที่พระอังศา คล้ายๆกับพระอวโลกิเตศวรองค์ที่พบที่วัดศาลาทึง ในความเห็นที่ 23 นะคะ

[nai 3]

ผมเห็นประติมาณวิทยา ของ วัชรยาน  นิยมให้พระองค์ทรงมีสร้อยพระศอ 3 เส้นอะครับ  เป็นปริศนาธรรมอย่างหนึ่ง
แต่ผมไม่ทราบว่าทางตอนใต้ จะนิยมทำด้วยฤป่าว 

[อินทุศีตาลา]

สิ่งควรชมที่ไม่สมควรพลาดเป็นอย่างยิ่งสำหรับชาว HM ทุกท่านก็คือหมู่เทวรูปศิลปะสุโขทัย ซึ่งประดิษฐานอยู่ ณ ห้องศิลปะสุโขทัยและอยุธยา อาคารประพาสพิพิธภัณฑ์



สำหรับพระอิศวรองค์นี้ สูงถึง 305 เซนติเมตร และมีสององค์คือพระอิศวรองค์นี้และพระนารายณ์ ซึ่งทั้งสององค์ได้รับการยอมรับว่างดงามแสดงถึงความสามารถเชิงช่างและการหล่อโลหะของช่างสุโขทัย ปรากฎร่องรอยการลงรักปิดทองบริเวณที่เป็นเครื่องประดับ และที่พระหัตถ์มีช่องสำหรับสอดเทพศาสตราของเทวรูปไว้ เทวรูปทั้งสององค์ประทับยืนเหนือแท่นโทรณะมีพวยด้านหน้ายื่นออกมา สันนิษฐานว่าสมเด็จพระมหาธรรมราชาลิไท ทรงหล่อขึ้นเมื่อ พ.ศ.1892 เพื่อประดิษฐาน ณ เทวาลัยมหาเกษตรพิมาน ด้านทิศใต้ของเมืองสุโขทัย

นอกจากนี้ยังมีรูปพระพรหม ซึ่งมีเพียงองค์เดียวเท่านั้นนับตั้องแต่กรุงสุโขทัยจนถึงตลอดกรุงศรีอยุธยา ซึงมีขนาดค่อนข้างใหญ่ กับทั้งเทวรูปพระเทวี ประทับยืนยกพระหัตถ์ขึ้นเสมอพระโสณี ที่พระหัตถ์มีช่องสำหรับสอดเทพศาสตรา ซึ่งสันนิษฐานว่าอาจจะเป็นดอกบัว นักวิชาการสันนิษฐานกันว่าเทวรูปพระองค์นี้คือพระนางปารวตีหรือพระอุมาเทวี เพราะมีขนาดและรูปแบบทางศิลปะคล้ายคลึงกับรูปพระอิศวรอีกองค์หนึ่ง

สิ่งที่น่าสนใจคือ เทวรูปในสมัยนี้ส่วนใหญ่เป็นพระหริหระ ซึ่งเป็นภาครวมของพระวิษณุและพระศิวะ ช่างจะทำให้เป็นเทวรูป 4 กร มีพระเนตรที่สามกลางพระนลาต





เครื่องทรง พระภูษาทรง เครื่องอลงกรณ์ รวมถึงรูปแบบของเทวรูปสมัยนี้ ดิฉันมีความชื่นชมมากเป็นพิเศษ เพราะนอกจากจะมีเส้นนอกอันอ่อนช้อยงดงาม ตามอย่างศิลปะสุโขทัยแล้ว ยังแสดงออกถึงเทพภาวะของพระผู้เป็นเจ้า มีเมตตา สงบ และพร้อมจะรับฟังทุกข์ร้อนของมรรตรัยชนเช่นเรา ความงดงามของเทวรูปสมัยสุโขทัยนี้จะต่างจากเทวรูปสมัยอื่นตรงที่ ไม่ได้ดูขึงขังแสดงความเคลื่อนไหวและอำนาจมากมาย แต่กลับน่ายำเกรง มองเท่าไรก็ไม่เบื่อเลย ดิฉันขอเชิญชวนทุกท่านลองหาโอกาสไปสัมผัสด้วยตาและใจของตัวเองสักครั้งจะทราบว่า ดิฉันกล่าวได้ไม่ถึงเสี้ยวของความเป็นจริงเลย