เทวรูปหลวง

[อินทุศีตาลา]

อันเนื่องมาด้วย เวลา 15.35 น.วานนี้ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จออก ณ วังศุโขทัย พร้อมด้วยพระวรชายา ทรงเจิมเทวรูปที่จะเชิญมาในพระราชพิธีตรียัมปวาย ตรีปวาย

จึงอยากเรียนถามท่านผู้รู้ดังนี้ค่ะ

1. เทวรูปทั้งนั้น มีประวัติเป็นมาอย่างไรคะ สังเกตว่าเทวรูปพระอิศวร พระอุมา พระคเณศ และพระนารายณ์จะเป็นรุ่นอายุและศิลปะคล้ายๆกัน แต่พระพรหมจะต่างออกไป

2. ตามปรกติแล้ว เทวรูปทั้งนั้นประดิษฐานไว้ที่ใดคะ
3. เมื่อทรงเจิมแล้ว เชิญไปประดิษฐานไว้ที่ใด เพราะทราบว่าแต่ละวันของพระราชพิธี รถหลวงจะเชิญออกไปในแต่ละวัน
4. นอกจากนี้ เคยเห็นโรงพิธีพราหมณ์ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกจาขวัญด้วย เทวรูปที่ประดิษฐานที่นั่นเป็นเทวรูปองค์ใดบ้าง และมาจากที่ใด

ขอบพระคุณทุกท่านมากค่ะ

[อักษรชนนี]

ขออนุญาติตอบเท่าที่พอทราบมานะครับ.....

เรื่องเทวรูปหลวงที่อัญเชิญมาในพระราชพิธีตรียัมปวาย-ตรีปวายนั้น ถือเป็นเทวรูปส่วนพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ซึ่งปกติจะประดิษฐานอยู่ในพระบรมมหาราชวัง และเป็นธรรมเนียมว่า ในวันก่อนที่จะประกอบพิธีช้าหงส์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะทรงพระสุหร่ายและทรงเจิม พระราชทานออกมาให้เข้าร่วมในพระราชพิธี โดยในสมัยโบราณจะมีขบวนแห่เทวรูปหลวงไปส่งยังเทวสถาน โบสถ์พราหมณ์ โดยริ้วกระบวนใหญ่ (ซึ่งเทวรูปหลวงจะประดิษฐานอยู่ในเสลี่ยงโถง) แต่ในปัจจุบันได้ปรับเปลี่ยนขั้นตอนให้เหมาะสมตามยุคสมัยที่เปลี่ยนไป โดยในวันที่ประกอบพิธีช้าหงส์แต่ละวันนั้น ทางเจ้าหน้าที่สำนักพระราชวังจะอัญเชิญเทวรูปหลวงมาส่งยังเทวสถานด้วยรถยนต์พระประเทียบ

สำหรับที่มาของเทวรูปหลวงชุดนี้ (ได้แก่ เทวรูปพระอิศวร พระอุมา พระคเณศ และพระนารายณ์) ไม่ปรากฏหลักฐานที่บันทึกไว้อย่างชัดเจนว่ามีที่มาอย่างไร มีเพียงเกร็ดตอนหนึ่งในบทพระราชนิพนธ์เรื่อง พระราชพิธีสิบสองเดือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงกล่าวถึงเทวรูปพระคเณศที่เชิญมาในพระราชพิธีตรียัมปวายว่า

".....เทวรูปซึ่งสำหรับส่งไปแห่นี้มีเรื่องราวที่จะต้องเล่าอยู่หน่อยหนึ่ง คือรูปมหาวิฆเนศวรนั้น เป็นของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระราชทานพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวแต่ยังทรงพระเยาว์ ด้วยถือกันว่าถ้าบูชาพระมหาวิฆเนศวรแล้วทำให้จำเริญสวัสดิมงคล ...........ครั้นเมื่อข้าพเจ้า (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) อายุได้ ๙ ขวบ ทรงคิดชื่อกรมให้เป็นกรมหมื่นพิฆเนศวรสุรสังกาศ เวลาแห่เทวรูปเช่นนี้จึงรับสั่งว่าไหนๆก็เอาชื่อเอาเสียงท่านมาชื่อแล้ว จะให้พระองค์นี้ไปสำหรับบูชาเหมือนอย่างที่พระองค์ท่านได้เคยทรงบูชามาแต่ก่อน จึงพระราชทานน้ำสังข์ทรงเจิมแล้วมอบพระองค์นั้นพระราชทาน เอาพระองค์อื่นไปขึ้นหงส์ตลอดรัชกาล ครั้นมาถึงแผ่นดินปัจจุบันนี้ (หมายถึงรัชกาลที่ ๕) ข้าพเจ้าจึงได้นำบุษบกเล็กๆบุทองคำตั้งเทวรูปนั้นไว้แล้ว จึ่งได้ใช้บุษบกทองคำนั้นตั้งบนพานทองสองชั้นอีกทีหนึ่ง สำหรับเชิญไปขึ้นหงส์ เทวรูปมหาพิฆเนศวร ก็เปลี่ยนเอาองค์ที่ได้พระราชทานนั้นไปขึ้นหงส์ตามเดิม....."

ส่วนเทวรูปพระพรหมนั้นเป็นเทวรูปที่สร้างขึ้นมาใหม่เมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๖ เพื่อทูลเกล้าฯถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในวโรกาสที่ทรงเจริญพระชนมายุครบ ๓ รอบ

แต่เดิมพิธีช้าหงส์นั้นมีเพียงสองวัน คือพิธีช้าหงส์ส่งพระอิศวรในวันแรม ๑ ค่ำ เดือนยี่ และ พิธีช้าหงส์ส่งพระนารายณ์ในวันแรม ๕ ค่ำเดือนยี่ ต่อมาในรัชกาลปัจจุบันเมื่อคณะพราหมณ์จัดสร้างเทวรูปพระพรหมถวายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๙ จึงเกิดมีพิธีช้าหงส์ส่งพระพรหมเพิ่มขึ้นมาอีก ๑ วัน ในวันแรม ๓ ค่ำ เดือนยี่

ในรัชกาลปัจจุบัน เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (หรือผู้แทนพระองค์ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค์) ทรงพระสุหร่ายและเจิมเทวรูปหลวงเรียบร้อยแล้ว เจ้าหน้าที่จะอัญเชิญเทวรูปหลวงทั้งหมดไปประดิษฐานยังพระบรมมหาราชวัง จนถึงวันที่ประกอบพิธีช้าหงส์ในแต่ละวัน เจ้าหน้าที่จึงจะอัญเชิญเทวรูปแต่ละองค์มาเข้าร่วมในพิธี กล่าวคือ ในวันแรม ๑ ค่ำ เจ้าหน้าที่จะอัญเชิญเทวรูปพระอิศวร พระอุมา และพระคเณศมาส่ง ในวันแรม ๓ ค่ำ อัญเชิญเทวรูปพระพรหมมาส่ง และในวันแรม ๕ ค่ำ อัญเชิญเทวรูปพระนารายณ์มาส่ง

และวันแรม ๖ ค่ำ (อันเป็นวันสุดท้ายของช่วงพระราชพิธีตรียัมปวาย-ตรีปวาย) หลังจากคณะพราหมณ์เบิกแว่นเวียนเทียนสมโภชและเจิมเทวรูปหลวงเรียบร้อยแล้ว เจ้าหน้าที่สำนักพระราชวังก็จะอัญเชิญเทวรูปหลวงทั้งหมดกลับไปประดิษฐานยังพระบรมมหาราชวังตามเดิม (ส่วนจะประดิษฐานไว้ยังพระที่นั่งองค์ใดในพระบรมมหาราชวังนั้น ขออนุญาติติดไว้ก่อนนะครับ ไว้จะไปเรียนถามท่านผู้ใหญ่ให้อีกทีครับผม)

ส่วนเรื่องเทวรูปที่ประดิษฐานอยู่ ณ โรงพิธีพราหมณ์ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ที่ท้องสนามหลวงนั้น เป็นเทวรูปที่อัญเชิญมาจากเทวสถาน โบสถ์พราหมณ์ ประกอบด้วยเทวรูปพระอิศวร พระนารายณ์ พระพรหม พระอุมา และพระคเณศ นอกจากนี้ยังมีเทวรูปของพระพลเทพ และโคอุศุภราชประดิษฐานร่วมอยู่ภายในโรงพิธีพราหมณ์ด้วยครับ

[อักษรชนนี]

(พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเจิมเทวรูปพระเป็นเจ้า

เพื่อพระราชทานให้อัญเชิญมาร่วมในพระราชพิธีตรียัมปวายและพระราชพิธีตรีปวาย)



(ในระยะหลังพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ

ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฏราชกุมาร

ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค์ในการเจิมเทวรูปพระเป็นเจ้า)

.

(รถยนต์พระประเทียบที่ใช้อัญเชิญเทวรูปหลวงจากพระบรมมหาราชวัง

มาส่งยังเทวสถาน โบสถ์พราหมณ์ในพิธีช้าหงส์แต่ละวัน)

[/B][/SIZE]

[กษิติ]

ขอบคุณครับที่นำความรู้มาให้

[อินทุศีตาลา]

โอ้ ขอบพระคุณค่ะ นึกไว้ไม่มีผิดว่าเทวรูปพระพิฆเณศนี่ต้องเป็นองค์ที่รัชกาลที่ 2 พระราชทานให้พระราชโอรสและตกทอดมาสู่พระราชนัดดาคือรัชกาลที่ 5

รัชกาลที่ 5 ทรงเล่าด้วยใช่ไหมคะว่า เทวรูปพระคเณศเนี่ย ท่านทรงถือว่าถ้าบูชาต่อๆกันจะขลังมาก (เอ๊ะ....หรือเราคิดไปเอง ท่านไม่ได้ทรงเล่า)

โบสถ์พราหมณ์เคยหล่อรูปพระตรีมุรติทองคำถวายพระเจ้าอยู่หัวด้วยใช่ไหมคะ งามมากเชียว

ดิฉํนเคยมีโอกาสได้เห็นเทวรูปเหล่านี้นอกพิธี สังกตว่าไม่ได้สวมสายยัชโญปวีต เลยสงสัยว่า คล้องเฉพาะในพิธีกรรมใช่หรือไม่ พิธีแรกหน้าคล้องไหม และเทวรูปของเราเองจำเป็นหรือไม่ว่าต้องคล้อง และเราคล้องถวายท่านเองได้หรือไม่ ถ้าได้ สายนั้นควรทำจากอะไรคะ

ขอประทานโทษที่ปัญหาเยอะเหลือเกินค่ะ อยากรู้จริงๆ อดไม่ได้

[อักษรชนนี]

โอ้ ขอบพระคุณค่ะ นึกไว้ไม่มีผิดว่าเทวรูปพระพิฆเณศนี่ต้องเป็นองค์ที่รัชกาลที่ 2 พระราชทานให้พระราชโอรสและตกทอดมาสู่พระราชนัดดาคือรัชกาลที่ 5

รัชกาลที่ 5 ทรงเล่าด้วยใช่ไหมคะว่า เทวรูปพระคเณศเนี่ย ท่านทรงถือว่าถ้าบูชาต่อๆกันจะขลังมาก (เอ๊ะ....หรือเราคิดไปเอง ท่านไม่ได้ทรงเล่า)

ใช่ครับ สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงท่านทรงกล่าวถึงเรื่องนี้ไว้ในบทพระราชนิพนธ์พระราชพิธีสิบสองเดือน ความตอนหนึ่งว่า

".....รูปมหาวิฆเนศวรนั้น เป็นของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระราชทานพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวแต่ยังทรงพระเยาว์ ด้วยถือกันว่าถ้าบูชาพระมหาวิฆเนศวรแล้วทำให้จำเริญสวัสดิมงคล แต่ผู้ได้รับไปบูชานั้น ถ้าไม่ได้รับจากผู้ที่เคยปฏิบัติบูชามาแต่ก่อน เอาไปไว้มักจะมีไข้ได้เจ็บต่างๆ จึงต้องมอบต่อๆกันไป....."

ดิฉํนเคยมีโอกาสได้เห็นเทวรูปเหล่านี้นอกพิธี สังกตว่าไม่ได้สวมสายยัชโญปวีต เลยสงสัยว่า คล้องเฉพาะในพิธีกรรมใช่หรือไม่ พิธีแรกหน้าคล้องไหม

ส่วนเรื่องสายยัชโญปวีตหรือสายมงคลพราหมณ์ที่เห็นว่าคล้องอยู่ที่องค์เทวรูปหลวงนั้น พระราชครูพราหมณ์จะถวายในวันที่ประกอบพิธีช้าหงส์ ซึ่งจะถวายหลังจากเชิญเทวรูปพระเป็นเจ้าขึ้นประดิษฐานบนภัทรบิฐทอดขลังแล้ว (โดยก่อนหน้านี้จะมีการสรงน้ำถวายด้วยกลศ สังข์ และถ้วยทองคำ) สำหรับสายยัชโญปวีตนี้ทำจากสายสิญจน์สีขาว ๖ สาย จะคล้องถวายที่เทวรูปจนกระทั่งเทวรูปนี้กลับเข้าไปประดิษฐานยังพระบรมมหาราชวัง

[อักษรชนนี]

โบสถ์พราหมณ์เคยหล่อรูปพระตรีมุรติทองคำถวายพระเจ้าอยู่หัวด้วยใช่ไหมคะ งามมากเชียว

คณะพราหมณ์แห่งเทวสถาน โบสถ์พราหมณ์ เคยสร้างเทวรูปถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบันทั้งสิ้น ๓ ครั้ง ได้แก่

ครั้งที่หนึ่ง ในปี พ.ศ.๒๕๐๖ สร้างเทวรูปพระพรหม (เนื้อนวโลหะ) ถวายในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเจริญพระชนมายุครบ ๓ รอบ

ครั้งที่สอง ในปี พ.ศ.๒๕๓๐ สร้างเทวรูปพระคเณศ (เนื้อนวโลหะ) ถวายในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเจริญพระชนมายุครบ ๖๐ พรรษา

ครั้งที่สาม ในปี พ.ศ.๒๕๔๕ สร้างเทวรูปพระตรีมูรติ (เนื้อทองคำ) ถวายในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเจริญพระชนมายุครบ ๗๕ พรรษา

ภาพเทวรูปพระพรหมที่สร้างถวายเมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๖

.

.

ภาพเทวรูปพระคเณศที่สร้างถวายเมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๙

.

.

ภาพเทวรูปพระตรีมูรติที่สร้างถวายเมื่อปี พ.ศ.๒๕๔๕

.

[โหราน้อย]

ขอขอบคุณสำหรับข้อมูลครับผม

[อินทุศีตาลา]

ขอบพระคุณข้อมูลค่ะ
คุณอักษรชนนีเนี่ย ปราชญ์แท้ๆ ขอบูชาด้วยใจเลื่อมใสค่ะ

[kearnice]

ขอบคุณสำหรับข้อมูลดี ๆ จ้า

[อักษรชนนี]

ขอบพระคุณข้อมูลค่ะ
คุณอักษรชนนีเนี่ย ปราชญ์แท้ๆ ขอบูชาด้วยใจเลื่อมใสค่ะ

มิบังอาจหรอกครับคุณสิรวีย์ พอดีเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ผมกำลังศึกษาและเก็บข้อมูลอยู่พอดี

จึงทำให้นำข้อมูล(เท่าที่ทราบ)มาแบ่งปันกันได้น่ะครับ

[อินทุศีตาลา]

แหม ยิ่งถ่อมตัวยิ่งแสดงวิสัยปราชญ์ออกมาได้อย่างชัดแจ้งเลยนะคะเนี่ย

ดิฉันมีโอกาสได้เข้าไปในพระที่นั่งไพศาลทักษิณ ในหมู่พระมหามณเฑียร พระบรมมหาราชวังอยู่บ้าง ซึ่งกลางพระที่นั่งมีพระวิมานไม้แกะแบบจีนประดิษฐานพระสยามเทวาธิราชตั้งอยู่

วิมานไม้นี้มีสามมุขค่ะ มุขกลางประดิษฐานพระสยามเทวาธิราช ท่านที่เข้าไปด้วยกรุณาเล่าว่าอีกสองมุขด้านข้างประดิษฐานเทวรูปไว้ แต่เวลานั้นดิฉันไม่ได้เห็นใกล้นัก เพราะพระวิมานนี้อยู่ค่อนข้างสูง (และดิฉันไม่เคยยืนตัวตรงในพระที่นั่งองค์นี้เลย) ประกอบกับมีม้าหมู่บูชาอยู่ด้านหน้าด้วย ซึ่งใหญ่มาก แถมเมื่อเข้าไปยังลาดพระสุจหนี่ไว้หน้าม้าหมู่อยู่เสมอ จึงได้เห็นไกลๆ พอมองเห็นพระสยามเทวาธิราชค่อนข้างชัด และเห็นว่าเทวรูปทั้งนั้นองค์เล็กๆสีดำๆ แต่ไม่ทราบว่าเป็นใครบ้าง

มาอ่านหนังสือทีหลังได้ทราบว่า หน้าพระสยามเทวาธิราชตั้งเทวรูปพระสรัสวดี มุขตะวันออกตั้งรูปพระอิศวรและพระอุมา ส่วนมุขตะวันตกตั้งรูปพระนารายณ์ทรงครุฑ

แม้เมื่อทราบข้อมูลแล้ว และมีโอกาสเข้าไปอีก ก็ยังไม่สามารถเห็นได้ถนัด ด้วยเหตุผลตามที่แจ้งไว้ตอนต้น

เป็นไปได้ไหมคะว่าเทวรูปทั้งนั้นคือเทวรูปที่มาร่วมพระราชพิธีฯ และหากเป็นเช่นนั้นจริง เทวรูปพระสรัสวดีไม่มา ส่วนเทวรูปพระพิฆเณศวร ไม่ได้อยู่ที่นี่

เป็ฯไปได้ไหมคะว่าเทวรูปพระพิฆเณศวรไม่ได้อยู่ในวังหลวง แต่มีปรกติประดิษฐานที่อื่น จะเชิญมาเมื่อถึงพระราชพิธีฯ

[kento]

เทวรุปที่เชิญเข้าพระราชพิธีตรียมัปวาย ตรีปวาย เป็นคนละชุดกับที่ประดิษฐานที่พระที่นั่งไพศาลทักษิณครับ
ชุดที่พระที่นั่งไพศาลทักษิณนั้น พระอิศวรองค์ใหญ่มาก ประมาณหน้าตัด 5 นิ้วขึ้นไป ส่วนพระสรัสสวดี ขนาดประมาณ 3 นิ้ว
เทวรูปอื่นๆ ล้วนมีขนาดใหญ่กว่าที่เชิญไปในพระราชพิธีทั้งสิ้น นี่ตอบตามตาที่เหนนะครับ ส่วนรูปภาพ ลองค้นดูในหลังสือต่างๆ
อาจจะเจอครับ

หอที่เก็บรักษาพระพุทธรูป เทวรุป วัตถุอันควรเคารพในพระบรมมหาราชวังนั้น กระจัดกระจายอยู่ทั่วไปในบริเวณครับ
จุดสำคัญ ก็เช่น หอพระสุลาลัยพิมาน หอแก้วพระภูมิ พระที่นั่งราชกรัณยสภา ฯลฯ

ส่วนเทวรูปหลวงในพระราชพิธีตรียัมปวาย ตรีปวายนั้น คงต้องถามผู้เกี่ยวข้องคงจะได้ทราบครับ

[Ratha C]

[HIGHLIGHT=#e5b9b7]ในงานตรียัมปวาย ในวันกล่อมหงษ์ วันที่ 1 ม.ค.2553 ที่ผ่านมาได้มีโอกาสเข้าไปนั่งข้างหน้า เลยได้ชมเทวรูปหลวง คือ พระคเนศ พระอิศวร และ พระแม่อุมา อย่างใกล้ชิด(องค์เล็กๆประมาณนิ้วก้อยค่ะ)ท่านราชครูฯ ได้ สรงค์น้ำเทวรูป และ นำน้ำมนต์ในการสรงค์เทวรูป มาประพรม เทวรูป(สำหรับผู้ที่นำเทวรูปไปเบิกเนตรทางด้านนอกด้วยค่ะ) และ ประพรมน้ำมนต์ให้กับประชาชน ที่ได้เข้าไปร่วมงานด้วยเพื่อความเป็นสิริมงคล และได้เห็นพิธีกล่อมหงษ์ เป็นพิธีที่โบราณมากๆค่ะ เป็นบุญตา มากๆ และ ต้องขอบคุณน้องคิว(อักษรชนนี)ที่นอกจะสละเวลา จากการถ่ายภาพ มานั่ง ตอบคำถามให้ความรู้แถมเอาสมุดไปจดขั้นตอนอีกด้วยแอบหยิบมาอ่านเพื่อความเข้าใจนะคร้า คงไม่ว่ากัน อิๆ  สำหรับผู้ที่ เข้าโบสถ์ไม่ได้เพราะผู้ร่วมงานมาก ก้อ สามารถชมจาก จอมอร์นิเตอร์ ด้านหน้าโบสถ์ได้ค่ะ ^_^ปล.ควรสวมเสื้อสีขาว และ แต่ง กายสุภาพ นะคร้า[/HIGHLIGHT]

[อินทุศีตาลา]

ขอบพระคุณ คุณ Kento ค่ะ

อันที่จริงก็สงัสยอยู่เหมือนกันว่าบนพระที่นั่งไพศาลนั้น พระนารายณ์ทรงครุฑอยู่

ส่วนเรื่องขนาดนี้ ดิฉันเรียนตามตรงว่ากะไม่เป็นเลยค่ะ เรื่องตรรกะนี่สมองใช้ไม่ได้เลย เสื้อตัวเองก็ซื้อผิดไซต์บ่อยๆ เลยไม่รู้ว่าเทวรูปเหล่านี้ขนาดเท่ากัน เล็กกว่า หรือใหญ่กว่าอย่างไร

มีใครทราบไหมคะว่าเทวรูปหลวงนี้เวลาเชิญใส่พานมา ในพานใส่อะไรไว้
เห็นเวลาจะเชิญเทวรูปลงสรงน้ำ พระครูต้องใช้ไม้ 'งัด' (ไม่รู้จะใช้คำว่าอะไรดี)
ที่กรุงเทพจัดแล้ว ที่นครจัดด้วย พิธีทั้งสองแห่งเหมือนหรือต่างกันอย่างไรไหมคะ
ทราบว่าที่นครฯมีแห่นางกระดาน ของพระนครก็เห็ฯนางกระดานตั้งอยู่ (แต่เข้าใจว่าไม่ได้แห่ หรืออาจจะแห่กันไม่เอิกเกริก)

คุณล้อต๊อกเคยเฃ้าว่าสมัยท่านเด็กๆเห็นเขาแห่กัน และวันนั้นอากาศจะหนาวเป็นช่วงสุดท้ายเสมอๆ

ปรกติเห็นพระราชครูอัษฎาจารย์เข้ามาร่วมพิธีเสมอๆ ปีนี้ท่านมาไหมคะ ดิฉันไม่เห็นเลย (อันนี้อยากรู้เองค่ะ)

[อักษรชนนี]

มีใครทราบไหมคะว่าเทวรูปหลวงนี้เวลาเชิญใส่พานมา ในพานใส่อะไรไว้
เห็นเวลาจะเชิญเทวรูปลงสรงน้ำ พระครูต้องใช้ไม้ 'งัด' (ไม่รู้จะใช้คำว่าอะไรดี)

พานที่ใช้ประดิษฐานเทวรูปหลวงนั้นเป็นพานทองคำครับ โดยที่พานเทวรูปแต่ละองค์นั้นจะมีการตกแต่งด้วยดอกบานไม่รู้โรย(ส่วนใหญ่ที่สังเกตมักจะเป็นดอกสีม่วง)

ส่วนตอนที่อัญเชิญเทวรูปลงสรงน้ำนั้น โดยเฉพาะหมู่เทวรูปพระอิศวร พระอุมาและพระคเณศที่ประดิษฐานร่วมกันในบุษบกไม้ พระครูพราหมณ์จะใช้ดินสอไม้ (ที่เห็นในวันงานนะครับเป็นดินสอไม้) ช่วยพระราชครูพราหมณ์ในการชี้และช่วยแซะที่ฐานเทวรูป เนื่องจากหมู่เทวรูปพระอิศวร พระอุมาและพระคเณศนั้น ที่พื้นด้านในบุษบกจะมีการยาด้วยวัสดุคล้ายๆขี้ผึ้ง เพื่อช่วยให้ฐานองค์พระติดกับพื้นด้านในของบุษบก ซึ่งจะช่วยให้เทวรูปไม่ตกหล่นหรือเคลื่อนที่ไปมาขณะที่อัญเชิญจากพระบรมมหาราชวังมาส่งและอัญเชิญเข้าในพิธี

ที่กรุงเทพจัดแล้ว ที่นครจัดด้วย พิธีทั้งสองแห่งเหมือนหรือต่างกันอย่างไรไหมคะ
ทราบว่าที่นครฯมีแห่นางกระดาน ของพระนครก็เห็ฯนางกระดานตั้งอยู่ (แต่เข้าใจว่าไม่ได้แห่ หรืออาจจะแห่กันไม่เอิกเกริก)

คุณล้อต๊อกเคยเฃ้าว่าสมัยท่านเด็กๆเห็นเขาแห่กัน และวันนั้นอากาศจะหนาวเป็นช่วงสุดท้ายเสมอๆ

ที่โบสถ์พราหมณ์ นครศรีธรรมราชเดี๋ยวนี้ไม่มีการจัดพระราชพิธีตรียัมปวาย-ตรีปวายแล้ว คงเหลือแต่ประเพณีแห่นางดาน (หรือนางกระดาน)เท่านั้น

โดยที่นครศรีธรรมราชเท่าที่ผมเคยชมภาพและข่าว ค่อนข้างมีการจัดขบวนแห่ที่เอิกเกริก มีขบวนเสลี่ยงแห่ ประกอบเเสงสีเสียง (เพราะทางจังหวัดนครศรีธรรมราชได้จัดประเพณีแห่นางดานนี้เป็นหนึ่งในกิจกรรมการท่องเที่ยวของจังหวัดด้วย)

แต่ในขณะที่โบสถ์พราหมณ์ กรุงเทพ การแห่นางดานจะกระทำกันเป็นพิธีภายใน ประมาณตี ๓ หรือตี ๔ โดยใช้พราหมณ์และเจ้าหน้าที่แบกนางกระดานออกมาลงในหลุมด้านข้างสถานพระอิศวร ไม่มีการแห่อะไรใหญ่โตเหมือนกับที่ทำกันที่นครศรีธรรมราชครับ

ส่วนเรื่องความเชื่อที่ว่า เมื่อเชิญนางกระดานลงหลุมแล้วอากาศก็จะเริ่มหนาวเย็นนั้น สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงท่านก็ได้เคยกล่าวเกี่ยวกับเรื่องนี้ไว้เช่นกัน ในบทพระราชนิพนธ์ พระราชพิธีสิบสองเดือน ว่า

" .....การซึ่งคนพอใจพูดกันชุมๆว่ากระดานลงหลุมๆเป็นเครื่องสำหรับทำให้หนาว หรือเขตของความหนาวอย่างไรก็ไม่เข้าใจชัด เห็นแต่ร้องกันว่ากระดานลงหลุมแล้วหนาวนัก บางทีก็พูดดังโก๋ๆไม่รู้ความหมายเอาเหตุการณ์อันใด  คือในเดือนยี่หนาวจัดแล้วมีคนบ่นขึ้นว่าหนาว มักจะมีผู้ใหญ่ๆว่านี่ยัง กระดานลงหลุมเดือนสามจะหนาวยิ่งกว่านี้ พูดเป็นจริงเป็นจังไปไม่รู้ว่ากระดานอะไรลงหลุมในเดือนสาม แต่ที่มีกระดานลงหลุมอยู่เรื่องหนึ่งในพิธีนั้นลงเสียก่อนคำที่ว่านั้นแล้ว....."

ปรกติเห็นพระราชครูอัษฎาจารย์เข้ามาร่วมพิธีเสมอๆ ปีนี้ท่านมาไหมคะ ดิฉันไม่เห็นเลย (อันนี้อยากรู้เองค่ะ)

ปีนี้ท่าน"พระมหาราชครูอัษฏาจารย์ (ละเอียด รัตนพราหมณ์)"มาร่วมพิธีผูกพรตในวันแรกของพระราชพิธีตรียัมปวาย-ตรีปวาย เมื่อวันที่ ๒๓ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๕๒ ครับ

แต่วันหลังๆท่านไม่ได้มาร่วมอีก เนื่องจากว่าอายุของท่านมากแล้ว ไปไหนมาไหนคงไม่สะดวก เพราะเมื่อวันงานผูกพรตนั้นท่านก็ต้องนั่งรถเข็นเข้ามาร่วมในพิธีแล้วครับ (เอาไว้ผมจะนำภาพมาให้ชมเร็วๆนี้หลังจากเสร็จสิ้นพระราชพิธีทั้งหมดแล้ว โดยจะประมวลภาพตั้งแต่วันแรกของงานจนถึงวันโกนจุกซึ่งเป็นวันสุดท้ายของพระราชพิธีมาให้ชมกันนะครับ)

[อินทุศีตาลา]

ขอบพระคุณคุณอักษรชนนีนะคะ
ที่แท้ก็ขี้ผึ้งนี่เอง

เป็นห่วงพระราชครูอัษฎาจารย์ค่ะ เคยกราบท่าน สัมภาษณ์ท่านเมื่อนานมาแล้ว ท่านกรุณาดิฉันมาก

นางกระดานของเทวสถานงดงามมากเลยนะคะ

และคุณอักษรชนนีก็ไม่เคยทำให้ดิฉันผิดหวังเช่นเคยค่ะ

[จิ้งจอกพันหน้า]

ขอบพระคุณสำหรับ ความรู้มากมาย ที่นำมาเผยแพร่ สู่กัน คร้าฟ

[อินทุศีตาลา]

รออยู่เช่นเคยค่ะ

[สยมภูวญาณ]

ได้ความรู้เพิ่มขึ้นเยอะเลยคัฟ
ขอร่วมรอด้วยคนนะคัฟ