กำหนดการพระราชพิธีตรียัมพวาย - ตรีปวาย พุทธศักราช ๒๕๕๖

[อักษรชนนี]

กำหนดการพระราชพิธีตรียัมพวาย - ตรีปวาย พุทธศักราช ๒๕๕๖
วันที่ ๑๘ มกราคม – ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๖
ณ พระเทวสถาน สําหรับพระนคร (โบสถ์พราหมณ์)





วันศุกร์ที่ ๑๘ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ขึ้น ๖ ค่ํา ๐๔.๐๐ - ๐๖.๐๐ น. - ถือพรต (ในปัจจุบันถือว่าหลังเวลา ๒๔.๐๐ น.ถือว่าเป็นวันรุ่งขึ้น)
ขึ้น ๗ ค่ํา ๒๐.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. - อ่านพระเวท เปิดประตูเทวาลัย สวดสักการะ(สถานพระอิศวร , พระพิฆเนศวร)

วันเสาร์ที่ ๑๙ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ขึ้น ๘ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. - ถวายข้าวเวทย์
๒๐.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระอิศวร , พระพิฆเนศวร)

วันอาทิตย์ที่ ๒๐ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ขึ้น ๘ ค่ํา ๐๓.๐๐ - ๐๖.๐๐ น. - เชิญนางกระดานลงหลุม
ขึ้น ๙ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. -ถวายข้าวเวทย์
๒๐.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระอิศวร , พระพิฆเนศวร)

วันจันทร์ที่ ๒๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ขึ้น ๑๐ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. -ถวายข้าวเวทย์
๒๐.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระอิศวร , พระพิฆเนศวร)

วันอังคาร ที่๒๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ขึ้น ๑๑ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. -ถวายข้าวเวทย์
๒๐.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระอิศวร , พระพิฆเนศวร)

วันพุธ ที่ ๒๓ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ขึ้น ๑๑ ค่ํา ๐๓.๐๐ - ๐๖.๐๐ น. - เชิญนางกระดานขึ้น
ขึ้น ๑๒ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. -ถวายข้าวเวทย์
๒๐.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระอิศวร , พระพิฆเนศวร)

วันพฤหัสบดีที่ ๒๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ขึ้น ๑๓ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. - ถวายข้าวเวทย์
๒๐.๐๐– ๒๒.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระอิศวร , พระพิฆเนศวร)

วันศุกร์ที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ขึ้น ๑๔ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. - ถวายข้าวเวทย์
๒๐.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระอิศวร , พระพิฆเนศวร)

วันเสาร์ที่ ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ขึ้น ๑๕ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. - ถวายข้าวเวทย์
๒๐.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระอิศวร , พระพิฆเนศวร)

วันอาทิตย์ที่ ๒๗ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

แรม ๑ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. - ถวายข้าวเวทย์
๑๕.๐๐ น. - เปิดประตูเทวลัย (สถานพระนารายณ์)
๑๘.๐๐ น. -รับเทวรูป พระอิศวร พระอุมา พระพิฆเนศวร
๒๐.๐๐ - ๒๔.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระอิศวร , พระพิฆเนศวร)
- ช้าหงส์ส่งพระอิศวร (สถานพระอิศวร)
-อ่านพระเวทปิดประตูเทวลัย (สถานพระอิศวร)

วันจันทร์ที่ ๒๘ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

แรม ๒ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. -ถวายขาวเวทย
-คณะพราหมณ์เข้าเฝ้าฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว , สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ
และ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี
เพื่อถวายอุลุบ และเครื่องพิธี ฯลฯ
๒๐.๓๐ - ๒๑.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระนารายณ์)

วันอังคารที่ ๒๙ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

แรม ๓ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. -ถวายข้าวเวทย์
๑๘.๐๐ น. - รับเทวรูปพระพรหม
๒๐.๓๐ - ๒๔.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระนารายณ์ , สถานพระอิศวร)
- ช้าหงส์ส่งพระพรหม (สถานพระอิศวร)

วันพุธที่ ๓๐ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

แรม ๔ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. -ถวายข้าวเวทย์

๐๙.๐๐ - ๑๕.๐๐ น. -คณะพราหมณ์เข้าเฝ้าฯ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฏราชกุมาร
เพื่อถวายอุลุบ และเครื่องพิธี ฯลฯ
๒๐.๓๐ - ๒๑.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระนารายณ์)

วันพฤหัสบดีที่ ๓๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖

แรม ๕ ค่ํา ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. -ถวายข้าวเวทย์
๑๕.๐๐ น. - เด็กลงทะเบียนตัดจุก
๑๖.๐๐ น. - พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์เย็น
๑๘.๐๐ น. -รับเทวรูป พระนารายณ์
๒๐.๓๐ - ๒๔.๐๐ น. - สวดสักการะ (สถานพระนารายณ์)

- ช้าหงส์ส่งพระนารายณ์ (สถานพระนารายณ์)
-อ่านพระเวทปิดประตูเทวาลัย (สถานพระนารายณ์)

วันศุกร์ที่ ๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๖

แรม ๕ ค่ํา ๐๕.๓๐ น. - เด็กมาพร้อมกันเพื่อเข้าพิธีตัดจุก
๐๕.๔๕ น. - ประกอบพิธีสงฆ์
แรม ๖ ค่ํา ๐๖.๐๐ น. -ได้อรุณประกอบพิธีตัดจุก
๐๖.๓๐ น. -ร่วมกันใส่บาตรถวายภัตตาหารเช้า , สมโภชเทวรูป
- เด็กที่มาตัดจุกรับเหรียญพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
-อัญเชิญเทวรูปพระอิศวร พระอุมา พระพิฆเนศวร
พระพรหม และ พระนารายณ์กลับไปประดิษฐานยังพระบรมมหาราชวัง

[อักษรชนนี]

เกร็ดความรู้เกี่ยวกับพระราชพิธีตรียัมพวาย - ตรีปวาย
.

.

          พระราชพิธีตรียัมพวาย เป็นพิธีที่กระทำกันในตอนต้นปี ถือว่าเป็นช่วงขึ้นปีใหม่ของพราหมณ์(ฝ่ายไทย) และเป็นพิธีอัญเชิญเสด็จพระอิศวรลงมาสู่โลกมนุษย์เพื่อเยี่ยมโลก เป็นเวลา ๑๐ วัน ตั้งแต่วันขึ้น ๖ ค่ำเดือนอ้าย เป็นวันเสด็จลง จนถึงวันแรม ๑ ค่ำ เดือนยี่ เป็นวันเสด็จกลับ โดยในระหว่างที่พระอิศวรเสด็จประทับอยู่ในโลกมนุษย์เป็นเวลา ๑๐ วันนี้ พราหมณ์จะประกอบพิธีต้อนรับที่เรียกว่า "ตรียัมพวาย" มีการอ่านโศลกสรรเสริญ ถวายข้าวตอก ดอกไม้ ผลไม้ต่างๆ และมีเทพยดาทั้งหลาย เป็นต้นว่า พระอาทิตย์ พระจันทร์ พระแม่คงคา และพระแม่ธรณี มาประชุมพร้อมกันเพื่อรับเสด็จ (ซึ่งรูปเทพยดาดังกล่าวถูกจำลองมาเป็นนางกระดาน เพื่อทำพิธีฝังไว้ในหลุมข้างสถานพระอิศวร สมมติแทนเทพยดามาเข้าเฝ้าพระเป็นเจ้า เป็นเวลา ๓ วันตั้งแต่วันขึ้น ๘ ค่ำ ถึง วันขึ้น ๑๑ ค่ำ) และในอดีตจะมีการประกอบพิธีโล้ชิงช้า ซึ่งปัจจุบันพิธีโล้ชิงช้านี้ได้ยกเลิกไปแล้วตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๗


          พระราชพิธีตรีปวาย เป็นพิธีที่พราหมณ์กระทำเพื่อรับเสด็จพระนารายณ์ โดยเชื่อว่าภายหลังจากที่พระอิศวรเสด็จกลับเทวโลกแล้ว องค์พระนารายณ์ก็จะเสด็จลงมาเยี่ยมโลกมนุษย์ต่อในระหว่างวันแรม ๑ ค่ำ-วันแรม ๕ ค่ำ เดือนยี่ เป็นเวลารวม ๕ วัน ซึ่งในเวลาเช้าจะมีถวายข้าวเวทย์และในเวลาค่ำจะประกอบพิธีการสวดสักการะที่สถานพระนารายณ์ทุกวัน และในวันสุดท้ายของพระราชพิธี พราหมณ์จะประกอบพิธีช้าหงส์ส่งเสด็จพระนารายณ์
                     

[อักษรชนนี]

เทวรูปหลวงในพระราชพิธีตรียัมพวาย-ตรีปวาย

             เทวรูปหลวงที่อัญเชิญมาในพระราชพิธีตรียัมพวาย-ตรีปวายนั้น ถือเป็นเทวรูปส่วนพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ซึ่งปกติจะประดิษฐานอยู่ในพระบรมมหาราชวัง และเป็นธรรมเนียมว่า ในวันก่อนที่จะประกอบพิธีช้าหงส์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะทรงพระสุหร่ายและทรงเจิม พระราชทานออกมาให้เข้าร่วมในพระราชพิธี โดยในสมัยโบราณจะมีขบวนแห่เทวรูปหลวงไปส่งยังเทวสถาน โบสถ์พราหมณ์ โดยริ้วกระบวนใหญ่ (ซึ่งเทวรูปหลวงจะประดิษฐานอยู่ในเสลี่ยงโถง) แต่ในปัจจุบันได้ปรับเปลี่ยนขั้นตอนให้เหมาะสมตามยุคสมัยที่เปลี่ยนไป โดยในวันที่ประกอบพิธีช้าหงส์แต่ละวันนั้น ทางเจ้าหน้าที่สำนักพระราชวังจะอัญเชิญเทวรูปหลวงมาส่งยังเทวสถานด้วยรถยนต์พระประเทียบ

             สำหรับที่มาของเทวรูปหลวงชุดนี้ (ได้แก่ เทวรูปพระอิศวร พระอุมา พระคเณศ และพระนารายณ์) ไม่ปรากฏหลักฐานที่บันทึกไว้อย่างชัดเจนว่ามีที่มาอย่างไร มีเพียงเกร็ดตอนหนึ่งในบทพระราชนิพนธ์เรื่อง พระราชพิธีสิบสองเดือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงกล่าวถึงเทวรูปพระคเณศที่เชิญมาในพระราชพิธีตรียัมพวายว่า

              "...เทวรูปซึ่งสำหรับส่งไปแห่นี้มีเรื่องราวที่จะต้องเล่าอยู่หน่อยหนึ่ง คือรูปมหาวิฆเนศวรนั้น เป็นของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระราชทานพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวแต่ยังทรงพระเยาว์ ด้วยถือกันว่าถ้าบูชาพระมหาวิฆเนศวรแล้วทำให้จำเริญสวัสดิมงคล...ครั้นเมื่อข้าพเจ้า (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) อายุได้ ๙ ขวบ ทรงคิดชื่อกรมให้เป็นกรมหมื่นพิฆเนศวรสุรสังกาศ เวลาแห่เทวรูปเช่นนี้จึงรับสั่งว่าไหนๆก็เอาชื่อเอาเสียงท่านมาชื่อแล้ว จะให้พระองค์นี้ไปสำหรับบูชาเหมือนอย่างที่พระองค์ท่านได้เคยทรงบูชามาแต่ก่อน จึงพระราชทานน้ำสังข์ทรงเจิมแล้วมอบพระองค์นั้นพระราชทาน เอาพระองค์อื่นไปขึ้นหงส์ตลอดรัชกาล ครั้นมาถึงแผ่นดินปัจจุบันนี้ (หมายถึงรัชกาลที่ ๕) ข้าพเจ้าจึงได้นำบุษบกเล็กๆบุทองคำตั้งเทวรูปนั้นไว้แล้ว จึ่งได้ใช้บุษบกทองคำนั้นตั้งบนพานทองสองชั้นอีกทีหนึ่ง สำหรับเชิญไปขึ้นหงส์ เทวรูปมหาพิฆเนศวร ก็เปลี่ยนเอาองค์ที่ได้พระราชทานนั้นไปขึ้นหงส์ตามเดิม..."

             ส่วนเทวรูปพระพรหมนั้นเป็นเทวรูปที่สร้างขึ้นมาใหม่เมื่อ พ.ศ.๒๕๐๖ เพื่อทูลเกล้าฯถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในวโรกาสที่ทรงเจริญพระชนมายุครบ ๓ รอบ

             แต่เดิมพิธีช้าหงส์นั้นมีเพียงสองวัน คือพิธีช้าหงส์ส่งพระอิศวรในวันแรม ๑ ค่ำ เดือนยี่ และ พิธีช้าหงส์ส่งพระนารายณ์ในวันแรม ๕ ค่ำ เดือนยี่ ต่อมาในรัชกาลปัจจุบันเมื่อคณะพราหมณ์จัดสร้างเทวรูปพระพรหมถวายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๙ จึงเกิดมีพิธีช้าหงส์ส่งพระพรหมเพิ่มขึ้นมาอีก ๑ วัน ในวันแรม ๓ ค่ำ เดือนยี่

             ในรัชกาลปัจจุบัน เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (หรือผู้แทนพระองค์ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค์) ทรงพระสุหร่ายและเจิมเทวรูปหลวงเรียบร้อยแล้ว เจ้าหน้าที่จะอัญเชิญเทวรูปหลวงทั้งหมดไปประดิษฐานยังพระบรมมหาราชวัง จนถึงวันที่ประกอบพิธีช้าหงส์ในแต่ละวัน เจ้าหน้าที่จึงจะอัญเชิญเทวรูปแต่ละองค์มาเข้าร่วมในพิธี กล่าวคือ ในวันแรม ๑ ค่ำ เจ้าหน้าที่จะอัญเชิญเทวรูปพระอิศวร พระอุมา และพระคเณศมาส่ง ในวันแรม ๓ ค่ำ อัญเชิญเทวรูปพระพรหมมาส่ง และในวันแรม ๕ ค่ำ อัญเชิญเทวรูปพระนารายณ์มาส่ง

             และวันแรม ๖ ค่ำ (อันเป็นวันสุดท้ายของช่วงพระราชพิธีตรียัมพวาย-ตรีปวาย) หลังจากคณะพราหมณ์เบิกแว่นเวียนเทียนสมโภชและเจิมเทวรูปหลวงเรียบร้อยแล้ว เจ้าหน้าที่สำนักพระราชวังก็จะอัญเชิญเทวรูปหลวงทั้งหมดกลับไปประดิษฐานยังพระบรมมหาราชวังตามเดิม

[กฤษณชัย]

เราสามารถเข้าไปร่วมในพิธีได้มั๊ยครับแล้วต้องแต่งตัวอะไรเป็นพิเศษหรือเปล่า เสื้อเชิ๊ตแขนยาวที่ใส่ทำงานอะไรประมาณนี้ได้มั๊ยครับ หรือต้องใส่ชุดขาว ขอบคุณครับ

[อักษรชนนี]

สามารถไปร่วมพิธีได้ครับ ส่วนการแต่งกาย ถ้าเป็นชุดขาวได้ก็จะดี แตถ้าไม่สะดวกก็เป็นชุดสุภาพก็ได้ครับ

[กฤษณชัย]

ขอบคุณมากครับ อยากจะลองไปร่วมพิธีสักครั้ง