ชุมชนคนรัก...ฮินดู (HINDUMEETING)

เมื่อสุดสัปดาห์กลับบ้านมาค่ะ ว่างๆเลยไปเที่ยวอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยมา

คนที่เคยไปที่นั่น น้อยคนจะได้เห็นเทวาลัยมหาเกษตรพิมาน ซึ่งตั้งอยู่นอกกำแพงเมืองด้านทิศตะวันตก ในปัจจุบันเหลือเพียงซากของฐานอาคารรูปเกือบจตุรัส ยกพื้นสองชั้น ชั้นบนมีเสาอิฐผสมศิลาแลง 8 ต้นตั้งอยู่ ภายยังปรากฎแท่นวางเทวรูป เทวาลัยหันหน้าไปทางตะวันออก มีประตูสองประตูอยู่ทางด้านหน้า ด้านหน้ามีบันไดลงทางเดียว และยังเหลือลูกกรงระเบียงเล็กน้อย เทวาลัยตั้งอยู่ท่ามกลางต้นมะม่วงป่า โพ ไทรและไร่นาป่าอ้อยของชาวบ้านค่ะ มีทวเขาเป็นฉากหลัง สวยสงบอย่าบอกใครเลย

ปรากฏหลักฐานกล่าวอ้างถึงในศิลาจารึกวัดป่ามะม่วง ภาษาเขมร พุทธศักราช ๑๙๐๔ (ด้านที่ ๑ บรรทัด ๕๑-๕๔) ใจความว่า
“(ปี) ฉลู วันศุกร์ขึ้น ๑๑ ค่ำ เดือน ๘ ปุรวาษาฒ นักษัตรฤกษ์...เวลารุ่งเช้า เมื่อเสด็จประดิษฐานรูปพระมเหศวรรูปพระวิษณุ...ในหอ[COLOR=#NaNNaNNaN][HIGHLIGHT=#99ff99]เทวาลัย[/HIGHLIGHT][/COLOR][COLOR=#NaNNaNNaN][HIGHLIGHT=#ffff66]มหา[/HIGHLIGHT][/COLOR][COLOR=#NaNNaNNaN][HIGHLIGHT=#a0ffff]เกษตร[/HIGHLIGHT][/COLOR]ในป่ามะม่วงนี้...ดาบส พราหมณ์ทั้งหลายบูชาเป็นนิตย์...”

เทวรูปที่ศิลาจารึกเล่าว่าพระยาลิไททรงสร้างนี้ปัจจุบันอยู่ที่วังหน้ากับเทวสถานโบสถ์พราหมณ์ค่ะ องค์ไหนเก่าจริง องค์ไหนจำลองก็คงทราบแล้ว จารึกยังให้รายละเอียดว่ามีเทวรูปพระอิศวร พระนารายณ์ พระอุมา พระพรหมและพระคเณศ

เสียดายยังอัพรูปไม่เป็นค่ะ ถ้าทำเป็นเมื่อไรจะนำมาให้ชมกัน
ว่างๆผ่านไปแถวนั้นลองแวะไปชมนะคะ

ขอบคุณสำหรับเรื่องราวดีๆที่นำมาแบ่งปันกันครับ

ปล. วิธีโพสภาพในบอร์ดสามารถเข้าไปศึกษาได้ที่กระทู้นี้เลยครับ http://www.hindumeeting.com/forum/index.php?topic=842.0 (http://www.hindumeeting.com/forum/index.php?topic=842.0)

หนึ่งในเทวรูปที่เคยประดิษฐานอยู่ ณ หอเทวาลัยมหาเกษตร

(https://forum.hindumeeting.com/proxy.php?request=http%3A%2F%2Fwww.upchill.com%2Fdirect%2F886c15b9c9aa408649a7a68cf13bc211.jpg&hash=6be7c29bf340d538ae829d48bd5420c07d8920c3) (http://www.upchill.com/image.php?id=886c15b9c9aa408649a7a68cf13bc211)

เทวรูปขนาดใหญ่ที่สุดที่หล่อขึ้นคราวนั้นสูงถึงสามเมตรกว่า งดงามด้วยรูปลักษณ์และแสดงออกถึงความก้าวหน้าในเชิงช่างหล่อโลหะของผู้คนในยุคนั้น
หลักฐานจากจารึกวัดป่ามะม่วง ระบุว่าพระยาลิไททรงหล่อรูปพระอิศวร พระนารายณ์ พระพรหม พระอุมาและพระคเณศ

(https://forum.hindumeeting.com/proxy.php?request=http%3A%2F%2Fwww.upchill.com%2Fdirect%2F97a2c9b2cefef47058c8034ce3e8e123.jpg&hash=0e9f651e80dd4181581a71059733fda08dfda5eb) (http://www.upchill.com/image.php?id=97a2c9b2cefef47058c8034ce3e8e123)

พระพิฆเณศที่โบสถ์พราหมณ์

สิ่งที่น่าเสียดายคือ เทวรูปอันหาค่ามิได้เหล่านี้ ตกทอดมาเป็ฯสมบัติของโบสถ์พรามหณืจนถึงปัจจุบันเพียงไม่กี่องค์ ส่วนหนึ่งกลายไปเป็น 'ของ' ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร ซึ่งตั้งไว้ให้ดูกันแห้งๆ ทั้งๆที่เป็นของควรค่าแก่การสักการะบูชา แม้ว่าครั้งหนึ่งเทวรุปเหล่านี้จะเคยอยู่ถูกที่ถูกทาง แต่รัฐบาลสมัยหนึ่งดำริว่าถ้าอยู่ที่โบสถ์พราหมณ์เกรงจะเป็นอันตราย ทั้งจากน้ำท่วมและการเสียหายจากการอื่นเป็นต้น จึงย้ายไป อ้างว่าเพื่อหนีน้ำ แต่จนถึงเวลานี้ เทวรูปสำคัญของพระยาลิไทยก็ไม่เคยกลับมาที่โบสถ์พราหมณือีกเลย

ดิฉันขอเชิญทุกท่านที่มีเวลาแวะไปสักการะท่านที่ห้องศิลปะสุโขทัย อาคารประพาสพิพิธภัณฑ์ ชั้นสอง
(ดีใจจัง อัพรูปเป็นสักที)

วันที่ไปอากาศดีมากค่ะ แดดเต้นยิบๆเลย แต่เพราะบ่ายคล้อยแล้ว ประกอบกับกล้องไม่ใช่ดีนักหนาอะไร แถมคนถ่ายยังเป็ฯแรงงานด้อยฝีมือ เลยออกมาเดี้ยงๆค่ะ

ต้องขับรถออกจากเมืองเก่าไปทางตะวันตก ผ่านประตูเมืองโบราณชื่อประตูอ้อ แล้วจะพบกับเทวาลัยค่ะ

(https://forum.hindumeeting.com/proxy.php?request=http%3A%2F%2Fwww.upchill.com%2Fdirect%2F29ffcebb63ec7b968305d5611870c0e0.jpg&hash=64ec2e499a1ae5142a84de8fd6906c26f6af519c) (http://www.upchill.com/image.php?id=29ffcebb63ec7b968305d5611870c0e0)

ภาพนี้ถ่ายจากด้านหลังค่ะ เห็นเสาทั้ง 8 สันนิษฐานว่าเดิมน่าจะเป็นอาคารทรงมณฑป

บันไดทางขึ้นลงของเทวาลัยอยู่ทางทิศตะวันออกค่ะ มีส่วนของระเบียงเหลืออยู่
ภาพอาจจะสีแปลกๆนะคะ ถ่ายมามันมืด ใช้โฟโต้ช้อปเพิ่มแสงค่ะ

(https://forum.hindumeeting.com/proxy.php?request=http%3A%2F%2Fwww.upchill.com%2Fdirect%2F3db4166335043c71da5aa18380203341.jpg&hash=daaf33ea288ee6bf7c8033634842c5c275370860) (http://www.upchill.com/image.php?id=3db4166335043c71da5aa18380203341)

มีประตูเข้าเทวาลัยสองประตู ภายในมีแท่นที่เคยประดิษฐานเทวรูป
(https://forum.hindumeeting.com/proxy.php?request=http%3A%2F%2Fwww.upchill.com%2Fdirect%2F9831890a7c219ae96e75c288d4555058.jpg&hash=4028ca615a80434530bcbf7a479ae282af830de3) (http://www.upchill.com/image.php?id=9831890a7c219ae96e75c288d4555058)

รูที่เสานั้น สันนิษฐานว่าใช้สำหรับสอดคานไม้สำหรับทำผนังและเพดานค่ะ

ทิศเหนือของเมือง ภายในเขตกำแพงเมือง ปรากฎโบราณสถานแห่งหนึ่ง สร้างจากศิลปาแลงทั้งหลัง ด้านหน้าเป็นมุขยื่น ใช้เป็นทางขึ้น ฐานซ้อนเป็นชั้นๆ ด้านหลังเจาะช่องประตูแต่ไม่มีทางลง ด้านข้างทั้งสองด้านทำเป็นประตูหลอก ภายในปรากฎชิ้นส่วนพระบาทของรูปเคารพหินปราย และแท่นโตรณะวางเรียงอยู่ สันนิษฐานว่าเป็นสิ่งก่อสร้างศิลปะลพบุรี น่าจะสร้างขึ้นก่อนสมัยสุโขทัย ช่วงที่ขอมปกครองดินแดนแถบนี้อยู่ และคงเป็นเทวาลัยสำคัญ ดังปรากฎว่า สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพเคยทรงพบชิ้นส่วนรูปเคารพจำนวนหนึ่งในบริเวณนี้ จำนวนหนึ่งถูกเก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติรามคำแหง ใกล้ๆกันนั้นเอง เป็นรูปสลักสตรี เปลือยอก นุ่งผ้ามีเชิงจีบเป็นริ้วคล้ายศิลปะเขมรแบบนครวัด ภายในโบราณสถานปัจจุบันปรากฎชิ้นส่วนของหน้าบันแต่รายละเอียดกระเทาะหมดแล้ว ยอดพังทหลายลงหมด แต่สันนิษฐานว่าเคยเป็นยอดปรางค์ ชาวบ้านเรียกเทวาลัยแห่งนี้ว่า "ศาลตาผาแดง"

(https://forum.hindumeeting.com/proxy.php?request=http%3A%2F%2Fwww.upchill.com%2Fdirect%2F8e1c44c5e73f92250dd5e614cd8c6855.jpg&hash=9773a1d03c915111d5c83d75cde1d0be72aadc01) (http://www.upchill.com/image.php?id=8e1c44c5e73f92250dd5e614cd8c6855)

ด้านหน้า บันไดชันมาก


(https://forum.hindumeeting.com/proxy.php?request=http%3A%2F%2Fwww.upchill.com%2Fdirect%2Fd167170ab952e05eb3419d7d480c1916.jpg&hash=929591241c9aa93dc140c6382138526eaccfd6ae) (http://www.upchill.com/image.php?id=d167170ab952e05eb3419d7d480c1916)

ด้านหลังเห็นช่องประตูที่เจาะไว้ ด้านข้างทำเป็นประตูหลอก

(https://forum.hindumeeting.com/proxy.php?request=http%3A%2F%2Fwww.upchill.com%2Fdirect%2F8e5f0b23f11bfb51a17ab3a735214cea.jpg&hash=02820645d00000c36df25aeb8e5e795db218e585) (http://www.upchill.com/image.php?id=8e5f0b23f11bfb51a17ab3a735214cea)

พระบาทของเทวรูปทำจากหินทรายสีแดง (ไม่รู้ถ่ายมาสีเพี้ยนไหม) อยู่กลางครรภคฤหะพอดี น่าจะเป็นเทวรูปประธาน คงมีคนเชิญเสด็จท่านจากไปนานแล้ว

(https://forum.hindumeeting.com/proxy.php?request=http%3A%2F%2Fwww.upchill.com%2Fdirect%2Fa8a8ce77458d5f0ab760310661fa18cb.jpg&hash=aee20fb6ab16c472573234b98a55388e3d40f929) (http://www.upchill.com/image.php?id=a8a8ce77458d5f0ab760310661fa18cb)

โตรณะที่ไม่แน่ใจว่าอยู่ที่นี่มาแต่เดิมหรือย้ายมาจากไหน กับเครื่องบูชาร่วมสมัย สร้างบรรยากาศได้ดีสุดยอดค่ะ

ขอแก้คำผิดค่ะ พระบาทของรุปเคารพเป็นหินทรายสีขาวนะคะ แต่เปื้อนฝุ่นของศิลาแลงจนเป็ฯสีแดงๆค่ะ

แต่ถ้าอยากชื่นชมเทวาลัยสมัยใหม่  ที่เป็นศิลปะสุโขทัยประยุกต์  อย่าลืมแวะไป  เทวาลัยพระแม่ย่า  จ.สุโขทัย นะครับ  !!!!

ขอบพระคุณคุณ NaGa มากค่ะ
สมัยเด็กๆเมื่อยังเป็นศาลหลังเก่าอยู่นั้น เราได้ขึ้นไปปิดทองที่เทวรูปพระแม่ย่าเลย สมัยนี้เขาไม่อนุญาตแล้ว
กลับบ้านที่ไรแวะไปกราบทุกที

ขอบคุณน้องโด่งค่ะ ที่ได้มาแบ่งปันประสบการณ์ดี ๆ