เทวาลัยสมัยสุโขทัย

[อินทุศีตาลา]

เมื่อสุดสัปดาห์กลับบ้านมาค่ะ ว่างๆเลยไปเที่ยวอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยมา

คนที่เคยไปที่นั่น น้อยคนจะได้เห็นเทวาลัยมหาเกษตรพิมาน ซึ่งตั้งอยู่นอกกำแพงเมืองด้านทิศตะวันตก ในปัจจุบันเหลือเพียงซากของฐานอาคารรูปเกือบจตุรัส ยกพื้นสองชั้น ชั้นบนมีเสาอิฐผสมศิลาแลง 8 ต้นตั้งอยู่ ภายยังปรากฎแท่นวางเทวรูป เทวาลัยหันหน้าไปทางตะวันออก มีประตูสองประตูอยู่ทางด้านหน้า ด้านหน้ามีบันไดลงทางเดียว และยังเหลือลูกกรงระเบียงเล็กน้อย เทวาลัยตั้งอยู่ท่ามกลางต้นมะม่วงป่า โพ ไทรและไร่นาป่าอ้อยของชาวบ้านค่ะ มีทวเขาเป็นฉากหลัง สวยสงบอย่าบอกใครเลย

ปรากฏหลักฐานกล่าวอ้างถึงในศิลาจารึกวัดป่ามะม่วง ภาษาเขมร พุทธศักราช ๑๙๐๔ (ด้านที่ ๑ บรรทัด ๕๑-๕๔) ใจความว่า
“(ปี) ฉลู วันศุกร์ขึ้น ๑๑ ค่ำ เดือน ๘ ปุรวาษาฒ นักษัตรฤกษ์...เวลารุ่งเช้า เมื่อเสด็จประดิษฐานรูปพระมเหศวรรูปพระวิษณุ...ในหอ[COLOR=#NaNNaNNaN][HIGHLIGHT=#99ff99]เทวาลัย[/HIGHLIGHT][/COLOR][COLOR=#NaNNaNNaN][HIGHLIGHT=#ffff66]มหา[/HIGHLIGHT][/COLOR][COLOR=#NaNNaNNaN][HIGHLIGHT=#a0ffff]เกษตร[/HIGHLIGHT][/COLOR]ในป่ามะม่วงนี้...ดาบส พราหมณ์ทั้งหลายบูชาเป็นนิตย์...”

เทวรูปที่ศิลาจารึกเล่าว่าพระยาลิไททรงสร้างนี้ปัจจุบันอยู่ที่วังหน้ากับเทวสถานโบสถ์พราหมณ์ค่ะ องค์ไหนเก่าจริง องค์ไหนจำลองก็คงทราบแล้ว จารึกยังให้รายละเอียดว่ามีเทวรูปพระอิศวร พระนารายณ์ พระอุมา พระพรหมและพระคเณศ

เสียดายยังอัพรูปไม่เป็นค่ะ ถ้าทำเป็นเมื่อไรจะนำมาให้ชมกัน
ว่างๆผ่านไปแถวนั้นลองแวะไปชมนะคะ

[อักษรชนนี]

ขอบคุณสำหรับเรื่องราวดีๆที่นำมาแบ่งปันกันครับ

ปล. วิธีโพสภาพในบอร์ดสามารถเข้าไปศึกษาได้ที่กระทู้นี้เลยครับ http://www.hindumeeting.com/forum/index.php?topic=842.0

[อินทุศีตาลา]

หนึ่งในเทวรูปที่เคยประดิษฐานอยู่ ณ หอเทวาลัยมหาเกษตร

[อินทุศีตาลา]

เทวรูปขนาดใหญ่ที่สุดที่หล่อขึ้นคราวนั้นสูงถึงสามเมตรกว่า งดงามด้วยรูปลักษณ์และแสดงออกถึงความก้าวหน้าในเชิงช่างหล่อโลหะของผู้คนในยุคนั้น
หลักฐานจากจารึกวัดป่ามะม่วง ระบุว่าพระยาลิไททรงหล่อรูปพระอิศวร พระนารายณ์ พระพรหม พระอุมาและพระคเณศ



พระพิฆเณศที่โบสถ์พราหมณ์

สิ่งที่น่าเสียดายคือ เทวรูปอันหาค่ามิได้เหล่านี้ ตกทอดมาเป็ฯสมบัติของโบสถ์พรามหณืจนถึงปัจจุบันเพียงไม่กี่องค์ ส่วนหนึ่งกลายไปเป็น 'ของ' ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร ซึ่งตั้งไว้ให้ดูกันแห้งๆ ทั้งๆที่เป็นของควรค่าแก่การสักการะบูชา แม้ว่าครั้งหนึ่งเทวรุปเหล่านี้จะเคยอยู่ถูกที่ถูกทาง แต่รัฐบาลสมัยหนึ่งดำริว่าถ้าอยู่ที่โบสถ์พราหมณ์เกรงจะเป็นอันตราย ทั้งจากน้ำท่วมและการเสียหายจากการอื่นเป็นต้น จึงย้ายไป อ้างว่าเพื่อหนีน้ำ แต่จนถึงเวลานี้ เทวรูปสำคัญของพระยาลิไทยก็ไม่เคยกลับมาที่โบสถ์พราหมณือีกเลย

ดิฉันขอเชิญทุกท่านที่มีเวลาแวะไปสักการะท่านที่ห้องศิลปะสุโขทัย อาคารประพาสพิพิธภัณฑ์ ชั้นสอง
(ดีใจจัง อัพรูปเป็นสักที)

[อินทุศีตาลา]

วันที่ไปอากาศดีมากค่ะ แดดเต้นยิบๆเลย แต่เพราะบ่ายคล้อยแล้ว ประกอบกับกล้องไม่ใช่ดีนักหนาอะไร แถมคนถ่ายยังเป็ฯแรงงานด้อยฝีมือ เลยออกมาเดี้ยงๆค่ะ

ต้องขับรถออกจากเมืองเก่าไปทางตะวันตก ผ่านประตูเมืองโบราณชื่อประตูอ้อ แล้วจะพบกับเทวาลัยค่ะ



ภาพนี้ถ่ายจากด้านหลังค่ะ เห็นเสาทั้ง 8 สันนิษฐานว่าเดิมน่าจะเป็นอาคารทรงมณฑป

[อินทุศีตาลา]

บันไดทางขึ้นลงของเทวาลัยอยู่ทางทิศตะวันออกค่ะ มีส่วนของระเบียงเหลืออยู่
ภาพอาจจะสีแปลกๆนะคะ ถ่ายมามันมืด ใช้โฟโต้ช้อปเพิ่มแสงค่ะ



มีประตูเข้าเทวาลัยสองประตู ภายในมีแท่นที่เคยประดิษฐานเทวรูป


รูที่เสานั้น สันนิษฐานว่าใช้สำหรับสอดคานไม้สำหรับทำผนังและเพดานค่ะ

[อินทุศีตาลา]

ทิศเหนือของเมือง ภายในเขตกำแพงเมือง ปรากฎโบราณสถานแห่งหนึ่ง สร้างจากศิลปาแลงทั้งหลัง ด้านหน้าเป็นมุขยื่น ใช้เป็นทางขึ้น ฐานซ้อนเป็นชั้นๆ ด้านหลังเจาะช่องประตูแต่ไม่มีทางลง ด้านข้างทั้งสองด้านทำเป็นประตูหลอก ภายในปรากฎชิ้นส่วนพระบาทของรูปเคารพหินปราย และแท่นโตรณะวางเรียงอยู่ สันนิษฐานว่าเป็นสิ่งก่อสร้างศิลปะลพบุรี น่าจะสร้างขึ้นก่อนสมัยสุโขทัย ช่วงที่ขอมปกครองดินแดนแถบนี้อยู่ และคงเป็นเทวาลัยสำคัญ ดังปรากฎว่า สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพเคยทรงพบชิ้นส่วนรูปเคารพจำนวนหนึ่งในบริเวณนี้ จำนวนหนึ่งถูกเก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติรามคำแหง ใกล้ๆกันนั้นเอง เป็นรูปสลักสตรี เปลือยอก นุ่งผ้ามีเชิงจีบเป็นริ้วคล้ายศิลปะเขมรแบบนครวัด ภายในโบราณสถานปัจจุบันปรากฎชิ้นส่วนของหน้าบันแต่รายละเอียดกระเทาะหมดแล้ว ยอดพังทหลายลงหมด แต่สันนิษฐานว่าเคยเป็นยอดปรางค์ ชาวบ้านเรียกเทวาลัยแห่งนี้ว่า "ศาลตาผาแดง"



ด้านหน้า บันไดชันมาก




ด้านหลังเห็นช่องประตูที่เจาะไว้ ด้านข้างทำเป็นประตูหลอก



พระบาทของเทวรูปทำจากหินทรายสีแดง (ไม่รู้ถ่ายมาสีเพี้ยนไหม) อยู่กลางครรภคฤหะพอดี น่าจะเป็นเทวรูปประธาน คงมีคนเชิญเสด็จท่านจากไปนานแล้ว



โตรณะที่ไม่แน่ใจว่าอยู่ที่นี่มาแต่เดิมหรือย้ายมาจากไหน กับเครื่องบูชาร่วมสมัย สร้างบรรยากาศได้ดีสุดยอดค่ะ

[อินทุศีตาลา]

ขอแก้คำผิดค่ะ พระบาทของรุปเคารพเป็นหินทรายสีขาวนะคะ แต่เปื้อนฝุ่นของศิลาแลงจนเป็ฯสีแดงๆค่ะ

[Naga]

แต่ถ้าอยากชื่นชมเทวาลัยสมัยใหม่  ที่เป็นศิลปะสุโขทัยประยุกต์  อย่าลืมแวะไป  เทวาลัยพระแม่ย่า  จ.สุโขทัย นะครับ  !!!!

รูป  เทวาลัยพระแม่ย่า
ที่มา  :  www.palungdham.com/t451.html

[อินทุศีตาลา]

ขอบพระคุณคุณ NaGa มากค่ะ
สมัยเด็กๆเมื่อยังเป็นศาลหลังเก่าอยู่นั้น เราได้ขึ้นไปปิดทองที่เทวรูปพระแม่ย่าเลย สมัยนี้เขาไม่อนุญาตแล้ว
กลับบ้านที่ไรแวะไปกราบทุกที

[เทวาเหนือเกล้า]

ขอบคุณน้องโด่งค่ะ ที่ได้มาแบ่งปันประสบการณ์ดี ๆ