Topics

พอดีได้บูชาองค์พระพิฆเนศมาค่ะ เป็นศิลาแลง แต่ตอนล้างดินออกทำให้สีที่เคลือบหลุด อยากรู้ว่าเขาใช้อะไรทาศิลาแลงคะ ใครพอรู้บ้าง

 

อาหารที่ถวายต่อเบื้องพระพักตร์ของเทวรูปหรือภาพวาดของพระองค์ ชาวฮินดูเขาเรียกว่า ประสาด (Prasad) ซึ่งเป็นอาหารประเภทเดียวที่เทพเจ้าทรงรับจากมนุษย์ คำว่า "ประสาด" เป็นคำที่มาจากภาษาสันสกฤตที่หมายถึง "ของขวัญแห่งพระเจ้า"

ในระหว่างการบูชาต่างๆ ชาวฮินดูจะถวายสิ่งของบางอย่างแด่พระเจ้า ข้าวของที่ถวายนั้นขึ้นอยู่กับสิ่งที่ผู้ศรัทธาจะสรรหามาได้ เช่น ดอกไม้ ผลไม้ ขนมหวาน ข้าว น้ำตาลอ้อย นม มะพร้าว ต้นกล้วย เป็นต้น แต่ประสาดมักจะใช้เรียกของที่รับประทานได้ และภายหลังถวายแด่เทพเจ้าแล้ว ประสาดก็จะถูกนำมาแจกจ่ายให้กัน ระหว่างผู้ที่ถวาย คนในครอบครัว และเพื่อนๆ

ชาวฮินดูเชื่อกันว่าพระเจ้าทรงรับอาหารที่ถวายให้แม้เป็นเพียงน้อยนิดแต่ก็อุทิศให้ด้วยความรักและศรัทธา โดยไม่จำเป็นต้องเป็นของสูงค่าอย่างเงิน ทอง หรือเครื่องแต่งกายมีราคาแต่อย่างใด จิตใจที่สูงส่งของผู้ที่อุทิศให้สูงค่ามากกว่า และเชื่อกันว่าพระเมตตาของพระผู้เป็นเจ้านั้นจะหลั่งใหลเข้าสู่ผู้ที่อุทิศผ่านทางประสาดนี่เอง แต่ถ้ามอบถวายโดยมิได้มีความศรัทธา อันนั้นไม่รวมเรียกว่า "ประสาด"

ธันเตราส (Dhanteras) เป็นวันแรกของเทศกาลดิวาลี (Diwali) ปีใหม่ของชาวฮินดู ที่เฉลิมฉลองกันทั้งในอินเดียและทั่วโลก ตรงกับวันแรม 13 ค่ำ แห่งเดือนการ์ติก (Kartik) ตามปฏิทินฮินดู วันนี้ยังเรียกกันในชื่อต่างๆ เช่น ธันตระโยทศรี (Dhantrayodashi) หรือ ธันวันตาริ ไตรโอทาสิ (Dhanwantari Triodasi) เป็นต้น ซึ่งเป็นวันที่แสดงถึงการเริ่มต้นของเทศกาลดิวาลีที่จะดำเนินไปเป็นเวลาห้าวันนับจากวันนี้ และวันดิวาลีจริงๆ

ซึ่งจะเฉลิมฉลองกันเป็นเวลาสองวันก่อนวันปีใหม่จริง "ดิวาลี (Diwali)" หรือ "ดีปาวาลี (Deepavali)" เพื่อเป็นการสรรเสริญแด่ "ธันวันตาริ (Dhanvantari)" อวตารปางหนึ่งของ "พระนารายณ์" หรือ "พระวิษณุ (Vishnu)" เทพเจ้าที่สำคัญพระองค์หนึ่งของชาวฮินดู ในตำนานกล่าวไว้ว่า เมื่อเทพและอสูรต่างสามัคคีกันกวนมหาสมุทรเพื่อทำน้ำอมฤตนั้น ธันวันตาริ ก็ได้บังเกิดขึ้นจากเกษียรสมุทรพร้อมแบกหม้อน้ำอมฤตไว้ ในวันธันเตราสนี้

"ธันเตราส" ยังเรียกกันอีกชื่อว่า "ยมดีพ (Yamadeep)" ซึ่งเกี่ยวเนื่องกับตำนานหนึ่งที่กล่าวไว้ว่า กาลครั้งหนึ่งพระโอรสของกษัตริย์หิมะ (Hima) ผู้ทรงมีพระชันษา 16 ชันษา ได้สิ้นพระชนม์ลงเนื่องจากอสรพิษขบในวันที่สี่หลังวันอภิเษก ซึ่งเป็นไปตามพระชะตาของพระองค์ แต่มเหสีผู้ทรงพระเยาว์ไม่ยินยอมให้เจ้าชายบรรทม พระนางได้วางเครื่องประดับทั้งหมดและเหรียญเงินจำนวนมากไว้ที่ประตูทางเข้าเป็นกองขนาดใหญ่ขวางทางเข้าห้องบรรทมไว้ พร้อมทั้งจุดตะเกียงไฟจำนวนมากเต็มไปหมด แล้วพระนางก็ทรงเล่าเรื่องราวและขับร้องเพลงให้พระสวามีได้สดับฟัง

เมื่อพระยม เทพเจ้าแห่งความตายเสด็จมาถึงในรูปจำแลงของพญางู สายตาของพระองค์ถึงต้องพร่ามัวไปด้วยแสงสะท้อนจากกองเครื่องประดับและเหรียญเงินเบื้องหน้า ไม่สามารถเสด็จเข้าไปในห้องบรรทมของเจ้าชายได้ พระองค์จึงทรงขึ้นไปประทับนั่งบนกองเครื่องประดับและเหรียญเงินที่ขวางทางอยู่นั้น พร้อมสดับฟังเสียงเพลงอันไพเราะตลอดทั้งคืน และเมื่อถึงยามเช้าพระยมก็เสด็จจากไปอย่างเงียบๆ

ดังนั้นเจ้าหญิงจึงสามารถรักษาชีวิตเจ้าชายพระสวามีจากความตายไว้ได้ ตั้งแต่นั้นมา ดันเตราส จึงเป็นที่รู้จักกันในชื่อ "ยมดีพดาน (Yamadeepdaan)" และการจุดตะเกียงไฟไว้ทั้งคืนก็เพื่อแสดงความเคารพต่อพระยม เทพเจ้าแห่งความตายนั่นเอง

โดยความหมายของคำว่า "ธัน (Dhan)" นั้นหมายถึง ความมั่งคั่ง ดังนั้นในวันธันเตราสนี้ จึงเน้นการบูชา "พระลักษมี" เทวีแห่งความมั่งคั่ง ในวันนี้ทุกบ้านเรือนและธุรกิจห้างร้านต่างก็ปรับปรุงและตกแต่งสถานที่กันใหม่ ส่วนทางเข้าหน้าบ้านหรือสำนักงานมักตกแต่งด้วย "รังโกลี" ภาพวาดด้วยทรายเป็นลวดลายงดงาม เพื่อต้อนรับการมาเยือนของเทพธิดาแห่งความมั่งคั่ง เป็นสิ่งชี้บอกทางเข้าให้กับพระนาง ทั้งยังมีการวาดรอยเท้าเล็กๆ ด้วยผงแป้งและผงสีแดงทั่วบริเวณบ้าน และจุดตะเกียงไฟไว้ตลอดทั้งคืน

ซึ่งการบูชาพระลักษมีจะกระทำในตอนเย็น พร้อมทั้งจุดตะเกียงน้ำมันที่ทำด้วยดินเผาใบเล็ก ที่เรียกว่า "ดิยา (Diyas)" เพื่อขับไล่เงาแห่งวิญญาณร้ายออกไป และขับร้องเพลง "ภาจัน (Bhajans)" บทเพลงสรรเสริญพระเทวีลักษมี พร้อมถวายขนมหวานตามประเพณีนิยม ที่เรียกว่า "ไนเวดิยา (Naivedya)" แด่รูปเคารพของพระนาง และขอพรให้ครอบครัวมีสุขภาพดีและมั่งคั่ง

ในส่วนชุมชนชนบทจะมีการตกแต่งประดับประดาฝูงวัวควายของตนเองและทำพิธีบูชา เนื่องจากเป็นที่มาของรายได้ครอบครัว ทางตอนใต้ของอินเดีย วัว จะได้รับการเคารพบูชาสูงสุด เนื่องจากเชื่อว่าเป็นอวตารปางหนึ่งของพระลักษมี

วันนี้ยังถือเป็นวันจับจ่ายซื้อหาข้าวของใหม่ๆ ที่ทำด้วยโลหะเข้าบ้านอีกด้วย เช่น เครื่องประดับที่ทำด้วยเงิน ทอง หรือข้าวของเครื่องใช้ใหม่ที่ทำด้วยเหล็ก ทองแดง หรือทองเหลือง เพราะถือว่าเป็นมงคล หรือเป็นเครื่องหมายของความโชคดี

วันธันเตราสนี้ จึงไม่ได้สร้างความมั่งคั่งให้กับครอบครัวเท่านั้น ธุรกิจร้านค้าเครื่องเงิน ทอง และโลหะต่างๆ ก็ร่ำรวยไปตามๆ กันด้วย

ตามความเชื่อของศาสนาฮินดูในประเทศอินเดียการบูชาพระเจ้านั้นจะได้รับพลังอันมหาศาลผ่านทางดวงตาของผู้บูชา จากการมองรูปของเทพเจ้า ดังนั้นการเพ่งดู การมองเห็น หรือถูกมอง จึงเป็นเรื่องสำคัญมากของชาวฮินดู

ชาวฮินดูจึงได้ทำสิ่งป้องกันความชั่วร้ายจากการมองด้วยสายตาอันชั่วร้ายด้วยเครื่องรางต่างๆ เช่น การนำภาพอสูรแลบลิ้นไปแขวนไว้หน้าบ้านหรือตามร้านค้าต่างๆ หรือเขียนภาพอสูรไว้บนลูกฟักทองกลมๆ ใส่สาแหรกแขวนไว้ใต้ชายคาหน้าบ้านและตามร้านค้า หรือแม้แต่การนำของเผ็ดร้อนเช่นพริกกับมะนาวแขวนเป็นพวงไว้หน้าบ้านหรือหน้าร้านค้าเช่นกัน

และอีกอย่างหนึ่งคือการนำก้อนสารส้มมาแขวนห้อยไว้กับอยู่หน้ารถยนต์ข้างป้ายทะเบียน หน้าประตูโรงแรมหรือหน้าบ้านก็มี และที่เห็นรูปประติมากรรมเป็นเรื่องทางเพศ (Erotic Art) ประดับปนๆ อยู่บนชั้นหลังคาซุ้มประตูตามเทวาลัยต่าง ๆ ก็เพื่อป้องกันความชั่วร้ายจากการของสายตาปีศาจเหมือนกัน

สิ่งเหล่านี้ถูกทำขึ้นมาเพื่อเป็นการดูดพลังทางด้านมืดที่มาจากสายตาปีศาจ ซึ่งเกิดจากการมองของคนที่ไม่ได้นับถือศาสนาฮินดูให้ถูกดูดกลืนหายไป ตามคติความเชื่อดังกล่าวชาวฮินดูจึงไม่อนุญาตให้คนที่ไม่ได้นับถือศาสนาฮินดูเข้าไปภายในห้องประดิษฐานเทพประธาน เนื่องจากเมื่อมีการมองจากพลังทางด้านมืด (หมายถึงการมองของคนที่ไม่ได้นับถือฮินดู) จะทำให้สิ่งดีงาม (รูปเทพเจ้า) ที่ถูกจ้องมองบ่อยๆ เกิดภาวะแปดเปื้อนและเสื่อมเสียได้ การกระทำนี้รวมถึงไปถึงการถ่ายภาพด้วย

ยิ่งไปกว่านั้นหากสายตาของคนที่ไม่ได้นับถือศาสนาฮินดูเป็นสายตาที่ไม่ประสงค์ดีหรือมีความอิจฉาริษยาก็จะยิ่งส่งผลร้ายหนักขึ้นไปอีก คติความเชื่อเช่นนี้แพร่หลายมาก ในภาษาอังกฤษก็มีคำเรียกพลังด้านมืดของดวงตาทำนองนี้ว่า Evil Eyes ส่วนในภาษาสันสกฤตเรียกว่า Drishti (โดยรากศัพท์คือ ทิษฐิ ในภาษาไทย)

หมายเหตุ ขอบคุณข้อมูลจาก "หนังสืออินเดียเริ่มที่นี่ทมิฬนาฑู และ เมืองโบราณฉบับพิเศษ"

พระแม่มหาลักษมี



หม้อพระแม่